Janusz SZPOTAŃSKI
(14.09.1929 – 13.10.2001)

Janusz Szpotański
Janusz Szpotański w latach 50-tych...


Janusz Szpotański w latch 90-tych
... i 90-tych

 

ZEBRANE UTWORY POETYCKIE

SPIS UTWORÓW

PO PROSTU ŻYŁEM

WYWIAD

Po prostu żyłem
Przedmowa w formie wywiadu, którego autor, w drodze wyjątku, 
udzielił łaskawie redaktorowi niniejszego wydania, Salezemu Eckermannowi, nie chcąc nawet słyszeć, iż sam miałby je opatrzyć jakimkolwiek wstępem


FRAGMENTY NIENAPISANEJ BIOGRAFII

Spisał i zredagował Antoni Libera


GNOM
CISI I GĘGACZE

Cisi i gęgacze czyli bal u prezydenta
1964


TARGOWICA

Targowica czyli opera Gnoma (poświęcona obchodom milenijnym)
1966


BALLLADA O CUDZIE NA WOLI

W Warszawie na Woli ukazał się duch Bieruta i sprzedawał kiełbasę po 26 zł za kilo.
1966


LAMENT WYSOKIEGO DYGNITARZA

INCIPIT: W sekrecie, towarzyszu, powiem wam... 
1966


BALLADA O ŁUPASZCE

Wiersz ten w swojej warstwie stylistycznej jest parodią artykułów na temat spisku rewizjonistyczno-syjonistycznego, jakie masowo ukazywały się w polskiej prasie w marcu 1968 roku. 
1968 


ROZMOWA W KARTOFLARNI

Jak podała prasa polska w ogłoszonym z okazji 60. rocznicy urodzin życiorysie tow. Gomułki, podczas pobytu w więzieniu w Rawiczu przed wojną pracował on w więziennej kartoflarni wraz z pewnym poetą ukraińskim. 
1968


GNOMIADA

Gnomiada to, podobnie jak zamieszczona dalej Bania w Paryżu, utwór niedokończony, pisany mniej więcej w tym samym czasie, co i ona.  
1976


CARYCA
CARYCA I ZWIERCIADŁO

INCIPIT: Przed lustrem wdzięczy się Caryca...
1974


SZMACIAK
TOWARZYSZ SZMACIAK...

Towarzysz Szmaciak czyli wszystko dobre, co się dobrze kończy 
1977


GLOSSA DO POEMATU SZMACIAK

INCIPIT: Szmaciak siedzi w swej willi, ale nie w Zbójnikowie... 
1980


SZMACIAK W MUNDURZE 
CZYLI WOJNA PCIMSKA

INCIPIT: Piękny miał sen towarzysz Szmaciak...
1983


SEN TOWARZYSZA SZMACIAKA

Sen tow. Szmaciaka, jadącego nocą z wieścią o victorii pcimskiej na straszny czerwony dwór
1984


BANIA
BANIA W PARYŻU

 Bania w Paryżu to jeden z dwóch niedokończonych poematów, które weszły w skład niniejszego zbioru. Włączyłem ją tutaj zarówno powodowany naleganiem Salezego Eckermanna, będącego jej wielkim animatorem, jak i dlatego, że jest to najdziwniejszy utwór, jaki wyszedł spod mojego pióra.
1976-1979


WIERSZE
MORDERCA PLUSKIEW

INCIPIT: Między wskazującym palcem...
1951


USTĘP KOŃCOWY MEGO PIERWSZEGO UTWORU, 
ZA KTÓRY WYLECIAŁEM ZE STUDIÓW

INCIPIT: Taką miała w sobie parę... 
1952


BALLADA O CZARNYM SZAMPANIE

INCIPIT: Czarna, czarna noc zapada
1954


PEDALSONETT

INCIPIT: Niegdyś lew buduarów, młodych dam bożyszcze...
1957


DO ZIELONOOKIEJ
INCIPIT: Nie tak czarny jest Murzyn wśród nocy głębokiej...
1958
DO BIAŁEJ
INCIPIT: Niechaj innych zachwyca purpura wspaniała...
1979
PLEPLUTKI TEOFOBA DORO
INCIPIT: Na troski-posmutnice, na troskliwe smutki...
DO ANNY NAPRASZAJĄCEJ SIĘ NA TANIEC
INCIPIT: Pod pomruk mas chcesz tańczyć tango "Comparsita"...
* * *
INCIPIT: Choć można za to pójść do mamra...
BRODACZE
INCIPIT: Znowu nocą przychodzą spiskujący brodacze...
DO ANTONIEGO LIBERY
INCIPIT: Czy pamiętasz, Antoni, Ekscelencji oko...
SIERPIEŃ 1980
INCIPIT: Nad Polską wolne wichry powiały...
PAN KAROL I KOSTUŚ
INCIPIT: Pan Karol — polityk o sławie światowej...
1982
ANTYORFEUSZ

Na marginesie tłumaczenia I Sonetu do Orfeusza Rainera Marii Rilkego 
dokonanego przez Artura Sandauera
INCIPIT: Usycha drzewo! Ginie bez nadziei...

PIEŚŃ JEWDOCHY

Z libretta operowego Austeria (na podstawie powieści Juliana Stryjkowskiego),
napisanego wraz z Antonim Liberą dla Krzysztofa Pendereckiego.
INCIPIT: Człowiek dla człowieka wrogiem...

DAS JEWDOCHAS LIED

Niemiecka wersja poprzedniego utworu.
INCIPIT: Mensch, du bist der Feind des Menschen...

* * *
INCIPIT: Być i nie być zarazem. A więc tkwiąc w niebycie...
POŻEGNANIE Z POEZJĄ

Czterowiersz z urwanym — wskutek totalnego znudzenia twórczością poetycką — zakończeniem
1989

INCIPIT: Żegnaj, poezjo! Żegnaj mi na zawsze...

PRZEKŁADY
WILLIAM SHAKESPEARE SONET CLIV
INCIPIT: Pod drzewem legł miłości chytry bożek...
JOHANN WOLFGANG GOETHE MONOLOG FAUSTA. FRAGMENT
INCIPIT: Choć filozofię studiowałem...
JOHANN WOLFGANG GOETHE POSZUKIWACZ SKARBU
INCIPIT: Z pustą kiesą, z duszą chorą...
FRYDERYK SCHILLER PIERŚCIEŃ POLIKRATESA
INCIPIT: Na szczycie wieży stał wysokiej...
FRYDERYK HÖLDERLIN REN
INCIPIT: W cieniu bluszczu siedziałem, u wejścia do lasu...
FRIEDRICH KIND Z LIBRETTA DO "WOLNEGO STRZELCA" 
CARLA MARII WEBERA
INCIPIT: Przez doliny, lasy, skały...
HEINRICH HEINE  ANNO 1839
INCIPIT: O, Niemcy, ty miłości moja...
RAINER MARIA RILKE Z "SONETÓW DO ORFEUSZA"
INCIPIT: Wznosi się drzewo. Cóż za podniesienie...
RAINER MARIA RILKE Z "SONETÓW DO ORFEUSZA"
INCIPIT: Bóg to potrafił. Ale jakże zdoła...
RAINER MARIA RILKE Z "SONETÓW DO ORFEUSZA"
INCIPIT: Czujesz, wszelkiej dali przyjacielu...
RAINER MARIA RILKE  * * *
INCIPIT: Co zrobisz, Boże, kiedy mnie nie stanie...
RAINER MARIA RILKE * * *
INCIPIT: Wielka jest śmierć...
GEORG TRAKL DUSZA JESIENI
INCIPIT: Rogu zew, szczekanie krwawe...
GEORG TRAKL ZMIERZCH ZIMOWY
INCIPIT: W górze czarna niebios stal...
GEORG TRAKL KRUKI
INCIPIT: Z łopotem skrzydeł i z krakaniem...
GEORG TRAKL SZCZURY
INCIPIT: Białawym światłem księżyc mży...
GOTTFRIED BENN CHOPIN
INCIPIT: W rozmowie niezbyt elokwentny...
BERTOLD BRECHT WYJĄTEK
INCIPIT: W systemie, który stworzyli...
BERTOLD BRECHT PIEŚŃ O SĄDACH
INCIPIT: W taborach zbójeckich hord...
BERTOLD BRECHT ŚLEPOTA WŁADCÓW
INCIPIT: O, ślepoto władców! Niczym nieśmiertelni...
BERTOLD BRECHT  * * *
INCIPIT: Kiedy wali się dom władcy...
BERTOLD BRECHT REZOLUCJA
INCIPIT: Biorąc pod uwagę, że to wasze prawa...
 
Władysław Gomułka
październik 1956
Bolesław Bierut Władysław Gomułka
marzec 1968
 Pierwsza wersja ukończona 8 marca 2009 roku; wersja ostateczna - 19 marca 2009 roku.

             Partia szachowa
Jedna z partii szachowych Janusza Szpotańskiego

Wspólny dom - cegiełka

POCZĄTEK SPISU

Nota edytorska

Tekst utworów według wydań autoryzowanych:
Janusz Szpotański, Zebrane utwory poetyckie. Opracowali A. Libera i Z. Saloni. Puls Publications, Londyn 1990.
Janusz Szpotański, Fragmenty Autobiografii. Puls (Londyn) nr 33 (Wiosna 1987), 37 (Wiosna 1988), 42-43 (Lato-jesień 1989).
Uwzględnione zostały poprawki techniczne. Były one wcześniej w większości wprowadzone w wydaniu: 
Janusz Szpotański, Gnom - Caryca - Szmaciak. Opracowanie tekstologiczne: A. Libera i Z. Saloni. Wydanie 2. Wydawnictwo LTW, Dziekanów Leśny 2007.
Nie opublikowaliśmy tu wierszy Janusza Szpotańskiego pozostawionych w rękopisach i nie włączonych przez autora do wydania zbiorowego (kilka z nich zostało wydrukowanych w książce Agaty Świerkot, Zawsze niepoprawny Janusz Szpotański, Wydawnictwo ,,Nortom'', Wrocław 2006).
Zrezygnowaliśmy z omówienia sylwetki Janusza Szpotańskiego (14.IX.1929 -13.X.2001), ponieważ przedstawił ją sam w tekstach tutaj publikowanych. Dodajemy do niej tylko jeden znany cytat: 
Kisielewski podjął także na tym zebraniu [Oddziału Warszawskiego Związku Literatów Polskich 29 lutego 1968 r.] obronę niejakiego Szpotańskiego, który został skazany na 3 lata więzienia za reakcyjny paszkwil, ziejący sadystycznym jadem nienawiści do naszej partii i do organów władzy państwowej. Utwór ten zawiera jednocześnie pornograficzne obrzydliwości, na jakie może się zdobyć tylko człowiek tkwiący w zgniliźnie rynsztoka, człowiek o moralności alfonsa.” 
[Władysław Gomułka, Stanowisko partii - zgodne z wolą narodu,]. Przemówienie wygłoszone [na spotkaniu z warszawskim aktywem partyjnym] 19 marca 1968 r.)

PRZYGOTOWANIE TEKSTU: dr Mariusz Olko, prof.dr hab. Zygmunt Saloni
Edycja internetowa: dr hab. Marek Adamiec

PUBLIKACJA ZA ZGODĄ WŁAŚCICIELI PRAW AUTORSKICH.
Szczególne podziękowania zechcą przyjąć Panowie:
Antoni Libera i Zygmunt Saloni.


BIBLIOTEKA LITERATURY POLSKIEJ
POWRÓT