WIRTUALNA BIBLIOTEKA LITERATURY POLSKIEJ
VIRTUAL LIBRARY OF POLISH LITERATURE

Michał BAŁUCKI
Dr Marek Adamiec
Urodzony 29 września 1837 w Krakowie w rodzinie mieszczańskiej. Po ukończeniu krakowskiej Szkoły Św. Barbary i Gimnazjum Św. Anny zapisał się na wydział matematyczno-fizyczny, następnie historyczno-literacki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Debiutował jako poeta w 1859, w tym roku odbył podróż do Włoch. W latach 1857-1864 związany z grupą pisarz i artystów (m.in. Józef Szujski, Artur Grottger, Jan Matejko, Władysław Żeleński). Początki pracy literackiej i publicystycznej przerwała choroba umysłowa. Przez pewien czas pracował jako nauczyciel w Częstochowie. Brał udział w pracy konspiracyjnej na terenie Galicji, za co został na skutek denuncjacji uwięziony (1863/1864) w więzieniu austriackim. Po uwolnieniu przebywał w Warszawie, następnie powrócił na stałe do Krakowa, gdzie redagował w latach 1867-1868 pismo dla kobiet "Kalina", w latach 1869-1873 kronikarz tygodniowy "Kraju". W 1876 ożenił się z krakowską aktorką Karoliną Ćwiklińską, po jej śmierci z Eufemią Śliwińską. Osamotnienie, kłopoty pisarskie, liczne ataki krytyki pogłębiły depresję psychiczną i doprowadziły do samobójstwa 17 października 1901.
Powieściopisarz, nowelista, autor komedii, poeta - autor m.in. wiersza pt. Dla chleba, spopularyzowanego jako piosenka Góralu, czy ci nie żal, dla "Kraju" prowadził kronikę felietonową pt. Tygodnik krakowski.
Początkowo był zwolennikiem literatury tendencyjnej, zaangażowanej demokratycznie, co realizują powieści Przebudzeni (1864), Młodzi i starzy (1866), Życie wśród ruin (1870). Zbliżenie do programu pozytywistycznego znalazło odbicie w powieściach Błyszczące nędze i  Żydówka (1870); Pan burmistrz z Pipidówki (1887) uważany jest za jego najlepszą powieść.
Komedie miały początkowo charakter satyryczny: Polowanie na męża (1869), Radcy pana radcy (1871), Emancypowana (1873);  elementy humorystyczne późniejszych komedii Dom otwarty (1883), Grube ryby (1881) bywały łagodzone w licznych inscenizacjach; w konsekwencji powstał jednostronny wizerunek pisarza jako propagatora "bałuczczyzny", tj. zwolennika ideologii mieszczaństwa. Dla modernistów twórczość Bałuckiego (autora paszkwilów na dekadentyzm) stała się synonimem filisterstwa, apologią życia mieszczańskiego, zarzut ten powrócił w okresie Polski Ludowej.

Born on September 29 1837 in Kraków to a bourgeois family. After graduating from St Barbara’s School in Kraków and St Anna’s Grammar School he studied at the Mathematics and Physics Faculty and then at the History and Literature Faculty at the Jagiellonian University. He made his debut as a poet in 1859 and he travelled to Italy in the same year. He was involved with a group of writers and artists (including Józef Szujski, Artur Grottger, Jan Matejko, Władysław Żeleński) from 1857 to 1864. The beginnings of his literary and journalistic work were interrupted by mental illness. He worked as a teacher in Częstochowa for some time. He took part in conspiratorial work in Galicia, for which he was imprisoned (1863/1864) in an Austrian prison after being denounced. Upon release he lived in Warsaw and then he came back to Kraków where he decided to stay for good and where he edited a women’s magazine "Kalina" (1867-1868), and  a weekly chronicle "Kraj" (1869-1873). In 1876 he married Karolina Ćwiklińska, a Kraków actress, and after her death he married Eufemia Śliwińska. Loneliness, writing problems, numerous critical attacks deepened his mental depression and led to his suicide on 17 October 1901.
The author of short stories and comedies, a novelist and a poet – he wrote, among others – a poem entitled Dla chleba, which was popularised as a song Góralu, czy ci nie żal, and he wrote a regular chronicle column entitled Tygodnik krakowski for "Kraj".
At the beginning he favoured a tendentious and democratically committed style of literature, which was realised in his novels: Przebudzeni (1864), Młodzi i starzy (1866), Życie wśród ruin (1870). He came close to a positivistic programme in the novels: Błyszczące nędze and Żydówka (1870); Pan burmistrz z Pipidówki (1887) is considered his best novel.
The comedies were satirical in character at the beginning: Polowanie na męża (1869), Radcy pana radcy (1871), Emancypowana (1873); the elements of humour in his later comedies Dom otwarty (1883), Grube ryby (1881) were diminished in numerous stage productions; this resulted in the creation of a one-sided image of the writer: as a propagator of "bałucki-ness", i.e. as an advocate of bourgeois ideology. Bałucki’s creations (he was the author of lampoons on decadence) were for modernists the synonym of narrow-mindedness and an apology of a bourgeois style of living; this objection was raised again in the period of  the People’s Republic of Poland. 

BIBLIOGRAFIA - BIBLIOGRAPHY

-  M. Bałucki, Grube ryby. Dom otwarty. Oprac. Tomasz Weiss, Wrocław 1981.
- M. Bałucki, Pisma wybrane. Wybór i redakcja T. Drewnowski, J. Skórnicki, A. Żyga, t. 1-12, Kraków 1956.
- J. Maciejewski: Michał Bałucki, w: Przedburzowcy, Kraków 1971

DOM OTWARTY

BIOGRAMY

OPRACOWANIE: MAREK ADAMIEC