Rozumiem, iż trudnoby mi znaleźć Polaka z tak podłą duszą, któryby się wzdrygał poświęcać część majątku dla oswobodzenia ojczyzny. Nie chciałbym nawet tak nikczemnym umysłom okazywać przyszłych zysków i uczynionych ofiar, lecz tylko stawiłbym im przykład tych, co zdradą ojczyzny służebne czynili obcym dworom usługi. Prócz przeklęstwn słusznego współziomków, cóż zyskali u Monarchów? W upokorzonej postaci drżeć muszą przed ich namiestnikami. Przy usługach Narodowi, szacunek współ-ziomków i nieprzyjaciół nawet byłby im towarzyszył wszędzie; teraz stali się igrzyskiem wzgardy tych, u których podnóżka składali ofiary, aby gubić swą ojczyznę. Gdzie tylko narody słynęły z bogactw, tak w dawnych jako i teraźniejszych wiekach, zawsze je zyskiwały za pomocą wolności. Kartagena, Florencja, Wenecja, Holandia, Anglia czymże się wzniosły do swej pomyślności ? Człowiek nie może być pewnym użytków przemysłu, tej mocy twórczej bogactw, jeżeli wolności nie jest pewnym. Któż go zabezpieczy mocniej, że co zrobi, nikt mu nie odmieni, skoro wie iż nic bez jego woli stać się nie może. Chciał Fryderyk II. ustanowić kompanje handlowe podobne wolnym krajom, ale nie ujrzał z nich dobrych skutków. We Francji kiedy jeszcze z powicia nie wyszła wolność, jednakże dobrodziejstwa jej silnie zaraz uczuć się dały. Cierpiał na tem szkodę handel z przyczyny wojny, ale rolnictwo wzięło wzrost wielki. Każdy Francult dziś widzi codzień los wsi poprawiający się. Przed rewolucją rachowano korzyść ziemi w rolnictwie, jak jeden do dwóch i pół, teraz liczę jak jeden do trzech przeszło. Polacy mają wszystko co im potrzeba do wojny, obejść się mogą bez obcych produktów, bez obcych pomocy, nie prowadząc żadnego handlu zewnętrznego, mogą żyć wygodnie. W zboże, w wełnę, w drzewo, w żelazo, w konie obfituje kraj nasz, etc. Pieniędzy możemy mieć pod dostatek, bo pieniądze nie tylko są ze srebra lub ze złota, lecz z każdego metalu, nareszcie z papieru, kiedy ludzie w nim położą ufność. Anglia najbogatszy kraj w Europie, nie posiada szóstej części metalowych pieniędzy, ile ma w kursie papierowych. Papiery będą mieć kredyt, jeżeli rząd nie zboczy na krok od rzetelności, gdy zawsze dotrzyma owego przyrzeczenia. Angielskich papierów utrzymuje się kredyt w Europie przez ich rękodzieła, u nas utrzyma się przez zboża i drzewo, co jest gruntowniejsze (22). W żadnym kraju nie ma tyle funduszu do zabezpieczenia kredytu papieru ile w Polsce. Kraj nasz posiada niezmierne dobra narodowe i żadnego nie ma długu. Anglia winna dziesięć tysięcy liwrów francuskich. Francja, kiedy zaczynała wojnę, dłużna była cztery tysiące liwrów. Francuzkie assygnaty mimo tego długu miały kredyt w Europie, i byłby nie ustał gdyby Francuzi trzymali się byli w obrębach rzetelności. Ale gdy z wzgardą obietnic swoich zaczęli bić nadto papierów, te upaść koniecznie musiały. Możemy robić, jakie zechcemy pieniądze, a te znajda zawsze zaufanie. Amerykanie wykupili swoje papiery po wojnie. W czasie pokoju zamienim je i my na drogie metale. Holendrzy będą nam ofiarowywać pożyczkę. Nazwożą inne zewsząd srebra i złota za zboże, drzewo, etc. Przyjdą fabrykanci do kraju żyznego, pod mądrych praw opiekę. W czasie rewolucji, potrzeba czynić ofiary, trzeba przestawać na małem jeżeli chcemy wolności, wrócą nam się potem milionowe korzyści. Można porównać ofiary dla rewolucji do owych nakładów, jakie się czynią na zapuszczone dobra przy żyznych gruntach. Mamy kraj najszczęśliwszy, rzek wiele spławnych, a na których są jeszcie przeszkody, sztuką użytecznymi porobić je można. Nareszcie pokopawszy kanały według nowych sposobów, w całej Polsce między wszystkiemi prawie województwami, utworzą się komunikacje handlowe. Holendrzy przy wolności, zastanowili wały morza. Szwajcary z skał porobili żyzne pola. Ameryka w dwadzieścia lat w dwójnasób pomnożyła ludność (co w innych krajach według Snuta nie przypada jak w lat pięćset). Czegoż my nie dokażemy przy tak szczęśliwej ziemi?