ROZDZIAŁ XII.

Usiłowania pojednawcze.

 

Art. 196.

Sekundanci są zobowiązani nie pominąć żadnej sposobności ani drogi, która by mogła doprowadzić do pokojowego zakończenia sporu.

Art. 197.

Sekundanci winni pamiętać, iż godność ich jest w pierwszym rzędzie godnością pokojową i dlatego jako przyjaciele mocodawcy, winni wpływać na niego w kierunku złagodzenia jego zapatrywań rozognionych świeżą zniewagą, względnie zajściem.

Art. 198.

Bezwarunkowo występują sekundanci przeciw godności ich zadania, skoro ze swej strony czynią trudności w pokojowym załatwieniu sporu nie pomnąc, iż pierwszym obowiązkiem sekundantów jest wystaranie się o pokojową satysfakcję dla obrażonego.

Art. 199.

Sekundantom nie wolno spisać warunków orężnego spotkania wówczas, jeżeli zatarg spowodowało błahe zdarzenie, lub kiedy całe zajście polega na nieporozumieniu. Sekundantom nie wolno spisać warunków orężnego spotkania nawet wówczas, gdy jedna albo obie strony usilnie tego sobie życzą.

W tego rodzaju wypadkach, które bezwarunkowo pokojowo należy załatwić, jest zobowiązany obrażony ofiarowane mu przez obraziciela zadośćuczynienie (zaprzeczenie, odwołanie, usprawiedliwienie lub przeproszenie) przyjąć, o ile zastępcy obrażonego uważają je za wystarczające. W razie odrzucenia takiego zadośćuczynienia, traci obrażony prawa obrażonego.

Art. 200.

Również w poważniejszych wypadkach jest obowiązkiem sekundantów uczynić wszystko, by między przeciwnikami doprowadzić do pokojowego porozumienia. W szczególności, winni sekundanci w takich wypadkach przedkładać obrazicielowi, że honorowym wyjściem dla niego jako gentlemana będzie dać pokojową satysfakcję obrażonemu, któremu wyrządził krzywdę — zamiast narażania go na niebezpieczeństwo starcia z bronią. Zastępcy zaś obrażonego winni wytłumaczyć temuż, iż dawana przez obraziciela satysfakcja jest najzupełniej wystarczającą i że w żaden sposób tego rodzaju załatwienie sporu, godności obrażonego nie naruszy.

Art. 201.

Na wspólnym posiedzeniu orzekają obustronni zastępcy, której ze stron należy przyznać prawa obrażonego, względnie o ile zachodzą zniewagi obopólne, która ciężej została obrażoną. Orzekają dalej sposób, formę i brzmienie satysfakcji, którą winien dać obraziciel — a przy tym baczyć winni, aby z jednej strony pokrzywdzony otrzymał całkowicie zadośćuczynienie, a po wtóre, aby forma i treść zadośćuczynienia nie były dla obraziciela tak upokarzające, iżby je musiał odrzucić.

Art. 202.

Jeżeli sekundantom uda się pokojowo zakończyć spór, natenczas spisują w dwóch egzemplarzach protokół zawierający:

1. opisanie powodu wyzwania;

2. jednomyślne stwierdzenie sekundantów, iż uznali za wskazane załatwić spór pokojowo;

3. wszystkie czynności, które przedsiębrali do pokojowego załatwienia sprawy, oraz ewentualne orzeczenie sądu honorowego lub rozjemczego;

4. treść oświadczenia, które składa obraziciel to oświadczenie, iż obrażony owo oświadczenie przyjmuje;

5. jednomyślne twierdzenie, iż spór dla obu stron honorowo został załatwiony;

6. podpisy czterech sekundantów.

Każda ze stron otrzymuje jeden egzemplarz protokołu.

Art. 203.

Jeżeli sekundanci nie mogą się zgodzić co do pokojowego załatwienia sprawy, lub zgadzając się na nie, są niezgodni co do treści oświadczenia, które złożyć winien obraziciel — natenczas winni odwołać się do orzeczenia sądu rozjemczego.

Art. 204.

Jeżeli jedna ze stron czuje się pokrzywdzoną na honorze załatwieniem pokojowym sprawy, winna odwołać się do sądu honorowego, który rozstrzygnie kwestię definitywnie.

Art. 205.

Tego rodzaju protest przeciw honorowemu załatwieniu sprawy należy pisemnie na ręce obustronnych zastępców wnieść, a to w przeciągu 24 godzin licząc od chwili doręczenia protokołu.

Art. 206.

Sekundanci powiadomieni o procesie zejdą się na wspólnym posiedzeniu, na którym zamianują sędziów honorowych, oraz przedłożą sporny protokół jako zapis temu sądowi.

Art. 207.

Przez założenie protestu nie mogą się czuć sekundanci obrażonymi, tym więcej pociągnąć zakładającego protest do zadośćuczynienia.