ROZDZIAŁ VII.

Sekundanci.

 

Art. 75.

Zastępcami honorowymi, albo sekundantami nazywamy osoby mianowane przez strony zatarg honorowy wiodące po dwóch z każdej strony — mające za zadanie bezwzględnie baczyć, aby honor ich klienta przez jakąkolwiek czynność lub zaniechanie — nie uległ szkodzie, oraz obowiązkiem których jest uczestniczyć na miejscu spotkania podczas starcia.

Art. 76.

Gentlemanowi nie wolno przyjąć mandatu wówczas, jeśli jego klient żąda z góry pojedynku aż do śmierci jednego z walczących.

Art. 77.

Jak z art. 67 wynika: zastępcami muszą być ludzie honoru, obeznani z zasadami postępowania honorowego i co równie ważne: z zasadami władania bronią.

Art. 78.

Obowiązkiem człowieka honorowego jest przyjąć zastępstwo honorowe — o ile tego żąda jego przyjaciel i zastępować jego honor z taką samą troskliwością, jak gdyby się w danej sprawie o własny honor sekundantowi rozchodziło.

Art. 79.

Sekundant, który przez swą opieszałość lub lekkomyślność naraża na szwank honor swego klienta staje się niehonorowym (art. 8, l. 27).

Art. 80.

Obowiązkiem sekundantów jest starać się o pokojowe załatwienie sprawy i uważać pojedynek jako ostateczne załatwienie, skoro tylko w tej drodze honor klienta można uratować.

Art. 81.

Sekundantami czyli świadkami nie mogą być:

1. wszystkie osoby w art. 8 od 1—28 wyliczone;

2. osoby, które dana obraza w jakikolwiek sposób, bodaj pośrednio dotyka lub w sprawie moralnie zawikłani;

3. małoletni i osoby z powodu ułomności niezdolni do władania bronią;

4. krewni do 4 stopnia włącznie wyzwanego lub wyzywającego.

Art. 82.

Sekundanci, którzy skompromitują swego klienta w czasie pertraktacji honorowych winni dać temuż na żądanie zadośćuczynienie z bronią w ręku.

Art. 83.

Godności swe zastępców obejmują sekundanci na podstawie udzielonego im przez mandanta pełnomocnictwa, które z reguły winno być nieograniczone, pełne: plein puvoir.

Art. 84.

Może jednak mandant udzielić sekundantom pełnomocnictwo ściśle ograniczone.

Art. 85.

Mandantowi przysługuje prawo każdoczesnego sprzeciwienia się załatwieniu sprawy przez swych sekundantów, którzy nie mogą pociągać go z tego powodu do odpowiedzialności honorowej.

Art. 86.

Mandantowi przysługuje również prawo każdoczesnego odebrania mandatów swoim sekundantom bez podania powodów i bez obowiązków odpowiedzialności z tego tytułu.

Art. 87.

O ile sekundanci ustalili pojedynek jako jedyny sposób honorowego załatwienia sprawy, jest ich obowiązkiem przy tymże pojedynku fungować, wyjąwszy, iż z góry postanowiono w razie pojedynku wezwać do tegoż innych sekundantów.

Art. 88.

Celem zmienienia zastępców przysługuje każdemu mandantowi prawo w przeciągu 24 godzin po złożeniu godności przez dotychczasowych zastępców lub po ich usunięciu — zamianować nowych zastępców, a o ich nazwiskach i adresach w tymżeż samym czasie zawiadomić stronę przeciwną.

Przekroczenie tego terminu uprawnia stronę drugą do zerwania pertraktacji i spisania protokółu jednostronnego.

Art. 89.

Sekundanci, którzy obejmują zastępstwo w miejsce sekundantów usuniętych lub sekundantów którzy dobrowolnie złożyli mandaty — nie mają obowiązku respektować dotychczasowego sposobu załatwiania sprawy oraz czynności swych poprzedników, lecz zachowują wolną rękę tak, jak gdyby oni pierwsi rozpoczęli zastępować swego klienta honorowo.

Art. 90.

Sekundanci mogą odmówić traktowania ze stroną przeciwną, jeżeli jednym z przeciwnych. sekundantów jest zawodowy szermierz.

Art. 91.

Sekundant, który w czasie pertraktacji popadł w ostry konflikt ze stroną przeciwną winien bezzwłocznie mandat złożyć.

Art. 92.

O ile oprócz konfliktu zaszedł między sekundantami wypadek obrazy, winien obrażony sekundant mandat złożyć i w myśl ogólnych zasad o postępowaniu honorowym wyzwać obrażającego, który natychmiast po wyzwaniu winien również złożyć swój mandat.

Art. 93.

Na wypadek, jeśli wyzwany odmawia dania satysfakcji honorowej wyzywającemu, powinni tegoż zastępcy zażądać od wyzwanego podania powodów odmowy na piśmie,

Art. 94.

O ile odmowa dania satysfakcji nie zostanie umotywowaną — natenczas zastępcy wyzywającego jednostronnym protokołem załatwiają sprawę swemu klientowi.

Art. 95.

Jeżeli powodem odmowy dania satysfakcji jest zarzut niehonorowości postawiony wyzywającemu, a sprawa nie da się wyjaśnić między zastępcami natenczas zastępcy oddają sprawę sądowi honorowemu (patrz rozdział: O sądach honorowych).

Art. 96.

Skoro zarzuty postawione przez wyzwanego honorowi wyzywającego okażą się przed sądem honorowym nieprawdziwymi — natenczas wyzwany jako oszczerca, traci prawo dawania i żądania satysfakcji honorowej, co też zastępcy wyzywającego stwierdzą w protokole, który należy opublikować.

Art. 97.

Jeżeli strona wyzwana nie posiada znajomości w miejscu dokonanego wyzwania i zażąda od wyzywających go sekundantów wskazania dwóch gentlemanów, którzyby objęli godność jego zastępców — winni sekundanci wyzywającego w przeciągu 24 godzin od wyzwania wskazać wyzwanemu tego rodzaju zastępców.

Art. 98.

Każdy mandant, mianując swoich zastępców powinien dokładnie i szczegółowo poinformować ich o faktycznym stanie rzeczy, oraz o pobudkach, które nim kierowały przy konflikcie.

Art. 99.

Tylko wówczas wolny jest mandant od obowiązku art. 98 określonego, jeżeli powodem zajścia są okoliczności natury dyskretnej lub drastycznej.

Art. 100.

Wobec faktu, iż na ziemiach polskich jest w używaniu kilka kodeksów honorowych, przeważnie niemieckich, winni sekudanci zaraz przy pierwszym spotkaniu się ustalić pisemnie kodeks, którego zasad w czasie pertraktacji będą przestrzegać.