ROZDZIAŁ VI.

Postępowanie honorowe.

 

Art. 52.

Gentleman nie powinien nigdy na zniewagę reagować zniewagą.

Art. 53.

Dla ochrony czci obrażonego i dania mu satysfakcji istnieje osobne postępowanie, które rozpoczyna się tym, iż obrażony winien natychmiast po obrazie zamianować dwóch sekundantów, zwanych także zastępcami honorowymi.

Art. 54.

Sekundanci muszą być nieskazitelni na honorze, i winni pozostawać w możliwie najściślejszych stosunkach z obrażonymi.

Art. 55.

Sekundaci obrażonego winni w przeciągu 24 godzin, od chwili obrażenia ich klienta licząc, pociągnąć obraziciela do odpowiedzialności honorowej, czyli go wyzwać.

Art. 56.

Obrażony, który w przeciągu 24 godzin od chwili obrazy nie wyzwał obrażającego uprawnia tym samym obrażającego do odrzucenia wyzwania — o ile zwłoki nie usprawiedliwi bardzo ważną, udowodnioną przyczyną.

Art. 57.

Wszelką zwłokę niedozwalającą na wyzwanie w terminie 24 godzin, należy wyzwanemu donieść telegraficznie lub listem express-poleconym.

Art. 58.

O ile wyzwanie nie nastąpi w przeciągu dalszych 24 godzin, a zatem, w ciągu 48 godzin od chwili obrazy licząc — nie wolno obrażającemu przyjąć wyzwania bezwarunkowo — chyba tylko wówczas jeśli wyzywający udowodni ponad wszelką wątpliwość, iż zwłokę spowodowała siła wyższa.

Art. 59.

O ile obrażającym jest człowiek obcy, niemający znajomości w miejscu pertraktowania honorowego, natenczas przysługuje mu prawo zwrócenia się w terminie 24 godzinnym od chwili wyzwania licząc, do sekundantów swego przeciwnika, powiadomić ich o tym i zażądać od nich wskazania mu osób, któreby roli sekundantów jego się podjęły.

W razie gdyby zastępcy obrażonego, nie byli w możności wyszukać obrazicielowi dwóch sekundantów spośród swych przyjaciół — powinni dać mu czas do mianowania sekundantów w miejscu swego zamieszkania.

Art. 60.

O ile nie ma pewności, czy obrażający faktycznie miał zamiar obrazić wyzywającego, powinien tenże uprosić jednego, o ile możności wspólnego przyjaciela, któryby poprosił obraziciela o wyjaśnienie słów względnie czynów wątpliwych. W razie stwierdzenia zamiaru, czas 24 godzinny przysługujący obrażonemu do wyzwania liczy się od chwili poinformowania go przez owego wspólnego obu stronom przyjaciela.

Art. 61.

Na wypadek jeżeli obraza jest tak ciężką, iż mieści w sobie zakwestionowanie honorowości obrażonego, winni zastępcy obu stron zwrócić się z podniesionymi zarzutami do sądu honorowego względnie sądu karnego — przed którymi to instancjami winien obrażający zarzuty swe podtrzymać.

Art. 62.

Jeżeli w czasie rozstrzygania sprawy przed sądem honorowym lub państwowym, obrażający powtórnie obrazi wyzywającego — winien tenże odmówić obrazicielowi satysfakcji honorowej, przerwać pertraktacje — a zastępcy obrażonego winni zakończyć sprawę spisaniem jednostronnego protokołu.

Art. 63.

Jeżeli człowiek honorowy obrażony zostanie przez osobę notorycznie nie mającą zdolności do dawania i żądania satysfakcji — winien bez rozpoczynania akcji honorowej, oddać sprawę sądowi karnemu.

Art. 64.

O ile niezdolność honorowa obraziciela polega na pogłoskach lub domysłach — musi obrażony mianować zastępców, wyzwać obraziciela, a podnoszone zarzuty podtrzymać przed sądem honorowym.

Jest bowiem zasadą postępowania honorowego, iż każdy zarzut niehonorowości należy przed sądem honorowym udowodnić.

Art. 65.

Obrażający, o ile na miejscu obrazy, poszkodowany na honorze tego zażąda — podać mu musi swoje imię i nazwisko oraz dokładny adres.

Art. 66.

Zastępcy wyzywającego winni udać się do obraziciela razem i tam w słowach krótkich po przedstawieniu się temuż:

a) określić zdarzenie, którym ich klient czuje się obrażonym;

b) wezwać obraziciela do mianowania ze swej strony zastępców;

c) zostawić swoje adresy, aby zamianowani przez obraziciela sekundanci mogli się z nimi skomunikować.

Zachowanie się sekundantów obrażonego winno być przy tym zimne, ale grzeczne.

Art. 67.

Wreszcie, jeśli zastępcy wyzywającego nie zastaną obrażającego w domu, winni pozostawić mu swe karty wizytowe z oznaczeniem godziny, o której powtórnie się zjawią z przydaniem nazwiska swego klienta.

Jeżeli i za powtórną bytnością obrażającego w domu nie będzie, winni pozostawić mu wyzywający sekundanci w domu list, z przedstawieniem tego, czego mu ustnie powiedzieć nie mogli (wedle art. 58), oraz określić godzinę i miejsce, w którym oczekiwać będą zastępców wyzwanego.

Art. 68.

Wyzwany, który w chwili wyzwania go w inną, niezałatwioną jeszcze sprawę honorową jest wmięszany, winien to natychmiast wyzywającym go sekundantom zakomunikować.

Art. 69.

Również na wypadek choroby, nie pozwalającej mu stanąć z bronią w ręku powinien fakt ten już przy wyzwaniu wyjawić, a na żądanie również udowodnić.

Art. 70.

Jeżeli obraziciel mieszka w innej miejscowości, muszą sekundanci obrażonego celem wyzwania powiadomić obraziciela telegraficznie, iż do jego miejsca zamieszkania przyjeżdżają. Obraziciel winien ich oczekiwać, wyzwanie przyjąć i zamianować swoich sekundantów, którzyby udali się do miejsca zamieszkania obrażonego i tam sprawę przeprowadzili.

Decydującym bowiem w takich wypadkach miejscem właściwym do pertraktacji jest miejsce zamieszkania obrażonego.

Art. 71.

Obrażający, który w przeciągu 48 godzin od chwili wyzwania go licząc, nie zamianuje zastępców bez żadnego ważnego powodu — uchyla się tym samym od dania satysfakcji.

Zastępcy wzywającego winni natenczas sporządzić protokół jednostronny, załatwiający ich klientowi sprawę jednostronnie.

Art. 72.

Wyzwany powinien przyjąć wyzywających go sekundantów grzecznie, spokojnie ich żądania wysłuchać — wstrzymać się od jakichkolwiek polemik lub wyjaśnień sprawy, a zawiadomić tychże, iż sekundantów ze swej strony zamianuje i jak najrychlejsze skomunikowanie się tych z wyzywającymi go sekundantami spowoduje.

Art. 73.

W wypadku, w którym wyzwany odmawia dania satysfakcji winien to sekundantom wyzywającym go przedstawić w słowach oględnych i grzecznych przy podaniu wszelkich podstaw, na zasadzie których ono następuje.

Sekundanci obrażonego mogą żądać pisemnego przedstawienia powodów odmówienia satysfakcji ich klientowi. Odmawiający winien na żądanie przeciwnika zarzuty udowodnić przed sądem honorowym lub karnym.

Art. 74.

Wyzwany może odrzucić wyzwanie bez kwestionowania honorowości wyzywającego w następujących wypadkach:

1. jeżeli stan faktyczny, na którym opiera się wyzwanie nie jest wyraźny lub jeżeli wyzywający nie chce podać powodu wyzwania;

2. jeżeli sposób wyzwania nie odpowiada zasadom zwyczajowym honorowego postępowania (art. 46—56);

3. jeżeli wyzwanie nastąpiło po upływie 48 godzin, bez zaistnienia vis maior powodującej zwłokę;

4. jeżeli obrażony przed wyzwaniem wniósł skargę sądową przeciw obrażającemu;

5. jeżeli wyzwanie stoi w rzeczywistym, rzeczowym związku z inną, współcześnie się toczącą sprawą honorową.