|
|||||
Julian Ursyn NIEMCEWICZ
1758 - 1841
|
|||||
Był najstarszym z szesnaściorga dzieci Marcelego Niemcewicza - podczaszego mielnickiego. Wychowany w domu swego dziadka w duchu rycerskim, w 1770 wstąpił do Korpusu Kadetów w Warszawie. Tu zyskał nowoczesne wykształcenie i zetknął się z głównymi ideami Oświecenia. Od 1777 został adiutantem księcia-generała A. K. Czartoryskiego. Z tego okresu pochodzą jego pierwsze przekłady ( Henriada Voltaire'a i inne). Wkrótce odbył (1784-85) podróż edukacyjną przez Europę poznając jej teraźniejszość i przeszłość. Odtąd podróże europejskie staną się stałym elementem jego biografii.Związany z Czartoryskimi przebywał w Puławach. Wkrótce, jako poseł na Sejm Czteroletni stał się politykiem myślącym ogólnonarodową kategorią. Zdobywał stronników mowami sejmowymi. Jego bajki polityczne obiegały anonimowo stolicę, a napisana w ciągu kilku tygodni komedia Powrót posła (wyst. 1791) była pierwszą polską komedią polityczną. Wyłożył tu program umiarkowanych reform, przypomniał o dziedziczności tronu, nobilitował piękne cnoty staropolskie.W okresie przygotowań Konstytucji 3 Maja wydawał "Gazetę Narodową i Obcą" - gazetę polityczną. Aktywny obrońca Konstytucji po jej upadku i wkroczeniu wojsk rosyjskich, udaje się do Wiednia. Tu powstają pamflety polityczne - np. Fragment Biblie targowickiej atakujące zdrajców targowickich.Wkrótce wraz z Tadeuszem Kościuszką dotarł do Florencji. W powstaniu kościuszkowskim (1794), został sekretarzem Naczelnika. Po klęsce przez 2 lata więziony wraz z Kościuszką w Petersburgu. W twierdzy przetłumaczył m.in. Racine’a Atali ę, Pope’a Pukiel włosów ucięty.Car Paweł I uwolnił obu więźniów po złożeniu przysięgi wierności; obdarzył ich na drogę sobolowymi futrami. Lata więzienne opisał N. w swym francuskim pamiętniku Notes sur ma capitivité a Saint Petersbourg.Niemcewicz wraz z Kościuszką odpłynął przez Sztokholm i Londyn do Stanów Zjednoczonych. Tu w Filadelfii poznali prezydenta Adamsa, wiceprezydenta Th. Jeffersona, a także przeszłego króla Francji Ludwika Filipa. Kościuszko rychło powraca do Europy - do Francji, Niemcewicz zaś poślubia Zuzannę Livingston - przy ślubie zrzeka się majątku żony. Podróżuje, jest gościem G. Washingtona, jego pierwszym biografem; wstępuje do Towarzystwa Filozoficznego w Filadelfii. Z Ameryki wyjeżdżał dwukrotnie, ostatecznie w 1807 roku na wiadomość o wkroczeniu wojsk Napoleona na tereny polskie. W Warszawie pełni wiele funkcji publicznych, kulturalnych, naukowych. Przygotowywał dla Napoleona poufny raport o sytuacji społeczno-gospodarczej utworzonego Księstwa Warszawskiego. W tych latach powstał cykl pieśni historyczno-patriotycznych Śpiewy historyczne, w których utrwalał dawną wielkość Polski. Po klęsce Napoleona i po utworzeniu Królestwa Polskiego pozostawał w umiarkowanej opozycji. Wśród patriotów uznawany za autorytet moralny. Kontynuował prace literackie, wśród nich nad pierwszą polską powieścią historyczną Jan z Tęczyna.Powstanie Listopadowe powitał powściągliwie. Wraz z hr. Aleksandrem Walewskim - synem Napoleona zabiegał w Londynie o pomoc militarną. Od ko ńca 1833 dzielił losy emigracji powstańczej w Paryżu. Pełnił tu głównie funkcje honorowe. W 1839 inaugurował otwarcie Biblioteki Polskiej przy Quai d’Orléany na Wyspie św. Ludwika. Nadal skrupulatnie prowadził dziennik wydarzeń (wydał kilkanaście dzienników i relacji z ważnych wydarzeń i podróży). Cały zbiór dzienników rejestruje procesy historyczne ówczesnej Polski, Europy i Ameryki. Nad jego trumną w Montmorency powiedziano o nim "Człowiek - Polska".Szanowany przez romantyków wpłynął na ich poczucie patriotyzmu. W dramacie Juliusza Słowackiego Kordian został sportretowany jako Prezes. Figuruje w Zmierzchu wodzów Wacława Berenta. |
He was the oldest of the sixteen children of Marceli Niemcewicz - a Mielnik cup-bearer (an Old Polish noble office). He was brought up in the spirit of chivalry in his grandfather’s house. In 1770 he joined The Cadet Corps in Warsaw. It was there that he received a modern education and came into contact with the main ideas of the Enlightenment. In 1777 he became an aide-de-camp of General Prince Adam K. Czartoryski. His first translations (Voltaire, Henriada etc.) come from this period. He soon went for an educational trip round Europe (1784-85) and became acquainted with its present and past. From then on European trips became a constant part of his life. He stayed in Puławy and was associated with Czartoryski. Soon, as a deputy to the so-called Four Years' Seym, he became a politician who thought in national categories. He gained supporters through his parliamentary speeches. His political tales circulated anonymously in the capital, and his comedy Powrót posła [The Return of the Deputy] (written in a few weeks and staged in 1791), was regarded as the first Polish political comedy. He presented in it a programme of moderate reforms, reminded his audience of the hereditary nature of the succession to the throne and propounded beautiful, Old Polish virtues. In the period of the preparation of The Constitution of the 3rd of May he published "Gazeta Narodowa i Obca" - political newspaper. He was an active defender of the Constitution and after its defeat and the Russian army’s invasion he went to Vienna. There he created political pamphlets, for example, Fragment Biblii Targowickiej [A Fragment of the Targowica Bible], which attacked the Targowica traitors. Soon he went to Florence together with Tadeusz Kościuszko. During the Kościuszko Insurrection (1794) he became a Secretary of it Commander. After the defeat of the rising he spent two years in prison in Petersburg with Kościuszko. In the citadel he translated among other works, for example, Atalia by Racine and The Rape of the Lock by Pope. Tsar Paul I released both prisoners after they had sworn loyalty to him, and presented them with sable furs. Niemcewicz described his prison years in his French diary Notes sur ma captivité à Saint Petersbourg. Niemcewicz sailed together with Kościuszko via Stockholm and London to the United States. There, in Philadelphia, they met President Adams, Vice-president Thomas Jefferson, and also the future king of France, Louis Philippe. Kościuszko soon returned to Europe - to France. Niemcewicz married Zuzanna Livingston and renounced all claims to her inheritance. He travelled, was a guest of George Washington and became his first biographer. He also joined the Philosophy Society in Philadelphia. He left America twice. In 1807, on the news of the arrival of Napoleon’s army on Polish soil he left the USA for good. In Warsaw he held numerous public, cultural and academic posts. He prepared for Napoleon a secret report about the social and economic situation in the Duchy of Warsaw, which was being formed at that time. During these years he created a cycle of historical and patriotic songs: Śpiewy historyczne [Historical songs], in which he recorded the former glory of Poland. After Napoleon’s defeat and the creation of the Congress Kingdom of Poland (subordinated to Russia) he remained a member of the moderate opposition. Among patriots he was regarded as a moral authority. He continued his literary work, writing, for example, the first Polish historical novel: Jan z Tęczyna [Jan of Tęczyn]. He welcomed the November Uprising (1830/1831) with some reserve. Together with Count Aleksander Walewski - Napoleon’s son - he tried to gain military support in London. From the end of 1833 onwards he shared the fate of the Uprising émigrés in Paris. He mainly carried out honorary functions. In 1839 he inaugurated the opening of The Polish Library at Quai d’Orléans on the Ile St Louis. He still meticulously wrote his diary (he published a dozen or so diaries and reports of important events and journeys). The whole set of diaries recorded the historic processes taking place in contemporary Poland, Europe and America. At his funeral in Montmorency he was referred to as "The Man - Poland". Respected by the Romantics he influenced their sense of patriotism. In the drama “Kordian” by Słowacki he was depicted as the Chairman. He also appears in Zmierzch wodzów [The Twilight of the Leaders] by Berent. |
||||
BIBLIOGRAFIA - BIBLIOGRAPHY |
|||||
-
Bulletin
Centre Polonais de Recherches Scientifiques. Paris 1960, no 18. |
|||||
|