WIRTUALNA BIBLIOTEKA LITERATURY POLSKIEJ
VIRTUAL LIBRARY OF POLISH LITERATURE

Kazimierz BRODZIŃSKI
Dr Bolesław Oleksowicz

Urodził się 8 marca 1791 r. w Królówce koło Bochni. Pochodził z niezamożnej szlachty. Uczył się w szkołach w  Tarnowie, tam też ukończył gimnazjum. W l. 1809 - 1813 służył w armii Księstwa Warszawskiego. Wziął udział w kampanii 1812 r., podczas której dosłużył się stopnia porucznika. W bitwie narodów pod Lipskiem (16 - 19 X 1813 ) został ranny i dostał się do niewoli pruskiej. Po powrocie  w 1814 r. osiadł w Warszawie, gdzie pracował jako urzędnik.  Wstąpił do masonerii, doszedł do piątego stopnia wtajemniczenia ( kawaler szkocki); w 1819 r. został sekretarzem Wielkiego Wschodu. Od 1818 r. był nauczycielem literatury polskiej oraz stylu w szkołach różnych stopni (Szkoła Dramatyczna, Szkoła Wojewódzka Ks. Ks. Pijarów, Liceum Warszawskie ). Współpracował też z "Pamiętnikiem Warszawskim", najpierw jako członek redakcji, później współredaktor. W 1823 został członkiem warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Po uzyskaniu doktoratu z filozofii mianowany profesorem Uniwersytetu Warszawskiego. Podróżował do Pragi, Niemiec, Włoch, Szwajcarii i Francji. Podróże te, odbywane w celu podreperowania zdrowia, stały się okazją do zawarcia znajomości z czeskimi badaczami Słowiańszczyzny oraz czeskiego i słowackiego folkloru: Josefem Jungmannem, Vàclavem Hanką, Jànem Kollàrem.  Podczas powstania listopadowego był redaktorem powstańczych gazet: "Kuriera Polskiego" i "Nowej Polski". Mianowany przez władze powstańcze na stanowisko generalnego wizytatora szkół  pracował nad reorganizacją oświaty. Po upadku powstania został zwolniony z zajmowanych dotąd posad.  Przez pewien czas przebywał w Krakowie; w 1834 wrócił do Warszawy. Tu redagował  noworocznik "Jutrzenka" oraz "Magazyn Powszechny". W maju 1835 r. wyjechał na kurację do Karlsbadu, w drodze powrotnej zmarł w Dreźnie 10 października 1835 r.

Znajomość języka niemieckiego, jaką wyniósł ze szkół, sprawiła, że bardzo wcześnie zainteresował się literaturą niemieckojęzyczną. Czytał sielanki S. Gessnera, utwory F. Schillera, J. W. Goethego (w 1822 r. przetłumaczył Cierpienia młodego Wertera ). Brodziński był przede wszystkim elegikiem i sielankopisarzem. W swoich sielankach dążył do nadania temu antycznemu gatunkowi współczesnej formy. Inspiracji szukał w sielance staropolskiej, w poezji W. Reklewskiego, w wypowiedziach teoretycznych J. G. Herdera, Jean Paula, F. Schillera. Przemyślenia na jej temat zawarł w pismach estetycznych: O klasyczności i romantyczności tudzież o duchu poezji polskiej ( 1818 ) oraz w O idylli pod względem moralnym (1823 ).

Powszechne uznanie przyniosła mu sielanka Wiesław. Jej pierwsza wersja (z podtytułem: Powieść ) ukazała się w 16 i 18 tomie „Pamiętnika Warszawskiego” z 1820 r. ( wersję poprawną ogłosił B. Gubrynowicz w 1912 r. ). Był to obrazek sielski osnuty wokół historii miłosnej Wiesława i Haliny. Ale nie o perypetie zakochanych szło. Brodziński w sielance opisywał świat, w którym panowała harmonia między cnotliwymi ludźmi a naturą. Źródłem cnót była praca na roli, bliski związek z ziemią. Oryginalność świata w Wiesławie poeta podkreślał sięgając do folkloru. O popularności utworu Brodzińskiego wśród ówczesnych czytelników wspomina A. Mickiewicz w Epilogu do Pana Tadeusza. Wiesław tłumaczony był na język bułgarski, czeski, niemiecki, rosyjski.

He was born on 8 March 1791 in Królówka near Bochnia. He came from the low nobility. He was a student at schools in Tarnów, where he also graduated from the grammar school. During the years 1809 - 1813 he served in the army of the Duchy of Warsaw. He took part in the campaign of 1812, during which he was promoted to the rank of lieutenant. During the Battle of the Nations at Leipzig, he was wounded and taken prisoner by the Prussians. Having returned from captivity in 1814, he settled in Warsaw, where he worked as a clerk. He joined the freemasons, advanced to the fifth degree of initiation (a Scottish knight); in 1819 he became the secretary of the Great East. From 1818, he was a teacher of Polish literature and of style in schools of various degrees (Drama School, the Piarists’ Provincial School, Warsaw Grammar School). He also co-operated with “Pamiętnik Warszawski”, initially as a member of the editorial staff and later as co-editor. In 1823 he became a member of the Society of the Friends of the Sciences. Having received his doctor’s degree in philosophy, he was appointed Professor at Warsaw University. He travelled to Prague, Germany, Italy, Switzerland and France. These journeys, made in order to improve his health, became an opportunity to make the acquaintance of Czech researchers into Slavic Studies and Czech and Slovak folklore: Josef Jungmann, Vaclav Hanka and Jan Kollar. During the November Uprising (1830/1831)he was an editor of insurgent newspapers: "Kurier Polski" and "Nowa Polska". Appointed a general inspector of schools by the insurgent authorities, he worked upon the reorganisation of education. After the collapse of the uprising he was dismissed from his posts. He stayed in Kraków for some time. In 1834 he returned to Warsaw, where he edited “Jutrzenka” and “Magazyn Powszechny”. In May 1835 he left for treatment to Carlsbad. On his way back he died in Dresden on 10 October 1835.

His knowledge of the German language, obtained at school, led to his very early interest in German literature. He read S. Gessner’s pastorals, the works of F. Schiller and J.W. Goethe (in 1822 he translated Die Leiden des junges Werthers). Brodziński was, above all, a writer of elegies and pastorals. In his pastorals he aimed at giving a modern form to this ancient genre. He searched for inspiration in Old Polish pastorals, in W. Reklewski’s poetry, in the theoretical essays of J.G. Herder, Jean Paul and F. Schiller. He included his thoughts on pastoral in his aesthetic essays: O klasyczności i romantyczności tudzież o duchu poezji polskiej (1818) and O idylli pod względem moralnym (1823)

The pastoral Wiesław gained him universal approval. Its first version (entitled: Powieść) appeared in the volumes 16 and 18 of “Pamiętnik Warszawski” from 1820 (the final version was published by B. Gubrynowicz in 1912). It was a pastoral picture spun around the love story of Wiesław and Halina. Yet it was not about the vicissitudes of the lovers. In his pastoral, Brodziński describes the world of harmony between virtuous people and nature. The source of virtue was work on the land, a close relationship with the earth. The poet emphasised the originality of the world in Wiesław by reaching for folklore. A. Mickiewicz, in the Epilogue of Pan Tadeusz, mentions the popularity of Brodziński’s work among contemporary readers. Wiesław was translated into Bulgarian, Czech, German and Russian.

BIBLIOGRAFIA - BIBLIOGRAPHY

- K. Brodziński, Poezje. Oprac. Cz. Zgorzelski, t. 1 - 2, Wrocław 1959.
- K. Brodziński, Pisma estetyczno-krytyczne. Oprac. Z. J. Nowak, Wrocław 1964.
- K. Brodziński, Wybór pism. Oprac. i wstęp A. Witkowska, Wrocław 1966.
-  A. Witkowska, Kazimierz Brodziński, Warszawa 1968.
- M. Jakóbiec-Semkowowa, Kazimierz Brodziński i słowiańska pieśń ludowa, Warszawa 1975.