ZDANIA I UWAGI
Z DZIEŁ JAKUBA BEMA,
ANIOLA ŚLĄZAKA (ANGELUS SILESIUS)
I SĘ-MARTENA

 

[I]

 

RZECZ ZANIEDBANA

Jedna jest rzecz na świecie godna ludzkiej pieczy;

Ludzie o wszystkim myślą, prócz tej jednej rzeczy.

 

PAX DOMINI

Pokój jest przyszłem dobrem, przyszłem szczęściem mojem;

Nie chciałbym Boga, gdyby Bóg nie był pokojem.

 

STOPNIE PRAWD

Są prawdy, które mędrzec wszystkim ludziom mówi,

Są takie, które szepce swemu narodowi;

Są takie, które zwierza przyjaciołom domu;

Są takie, których odkryć nie może nikomu.

 

VENI CREATOR SPIRITUS

Niech się twa dusza jako dolina położy,

A wnet po niej jak rzeka popłynie duch Boży.

 

ŚRODEK

Bóg nie nad głową mieszka, lecz w środku człowieka,

Więc kto w głowę zachodzi, od Boga ucieka.

 

KIERUNEK

Gdzie kto będzie po śmierci, za życia odgadnie;

Gdzie chylił się za życia, tam po śmierci wpadnie.

 

FILOZOF I BÓG EMIGRANT

Wygnaliśmy z serc Boga, weźmiem dobra po nim,

Gadać o nim i pisać do niego zabronim;

Mamy nań sto gąb grzmiących i piór ostrych krocie,

A ten zbrodniarz emigrant myśli o powrocie?

 

SŁOWO I CZYN

W słowach tylko chęć widzim, w działaniu potęgę;

Trudniej dzień dobrze przeżyć niż napisać księgę.

 

CUR?

Pierwsza mowa szatana do rodu ludzkiego

Zaczęła się najskromniej od słowa: dlaczego?

 

WŁASNOŚĆ JEST NĘDZĄ

Czemu szatan jak nędzarz wszystkim dóbr zazdrości?

Bo sam nic nie posiada prócz swojej własności.

 

RUSZTOWANIE

Duch jest budowlą, ciało jako rusztowanie:

Musi być rozebrane, gdy budowla stanie.

 

BŁOGOSŁAWIENI CISI

O kawał ziemi ludzkie dobija się plemię;

Zostań cichym, a możesz posieść całą ziemię.

 

DROGA DO WIECZNOŚCI

Ci, co nad czas i miejsce ducha swego wzbili,

Mogą czucia wieczności doznać w każdej chwili.

 

CZŁOWIEK WIECZNOŚCIĄ

Sam człowiek jest wiecznością, kiedy nad świat zdąży

I Boga w sobie, a sam w Bogu się pogrąży.

 

BOGACTWO ŚWIĘTEGO

Człowiek święty jest równie jak Stwórca bogaty,

Bo Stwórca z nim podziela wszystkie swoje światy.

 

NIC DARMO

Bóg nic darmo nie daje, lecz wszystko otwiera,

I każdy z Boga tyle, ile chce, zabiera.

 

MIARA BÓSTWA

Bóg wznosi się tak górnie, tak szeroko leży,

Że granic bóstwa swego sam nigdy nie zmierzy.

 

CNOTA

Gdy pełniąc cnotę cierpisz trudy i kłopoty,

Jeszcześ nie jest cnotliwym, tylko szukasz cnoty.

 

PRÓBA

Wtenczas powiesz, człowieku, żeś godzien zbawienia,

Jeśli zdołasz wniść w piekło i nie czuć płomienia.

 

NIEUFNOŚĆ

Obraża Niebo podła i nieufna tłuszcza,

Co wzywa Boga, lecz się na Boga nie spuszcza.

 

SKĄD MĘKA?

Cierpi człowiek, bo służy sam sobie za kata:

Sam sobie robi koło i sam się w nie wplata.

 

BOŻE NARODZENIE

Wierzysz, że się Bóg zrodził w betlejemskim żłobie,

Lecz biada ci, jeżeli nie zrodził się w tobie.

 

FIGURA NIE ZBAWI

Krzyż wbity na Golgocie tego nie wybawi,

Kto sam na sercu swoim krzyża nie wystawi.

 

ROZMOWA

Duch z bezdeni swej woła; Bóg ze swej bezdeni

Odpowiada: obadwa równo niezgłębieni.

 

GDZIE NIEBO

Do nieba patrzysz w górę, a nie spojrzysz w siebie;

Nie znajdzie Boga, kto go szuka tylko w Niebie.

 

JAK SŁUCHAĆ

Kto pragnie wieczne słowo w głębi własnej duszy

Sam wyraźnie usłyszeć, niech wprzód zamknie uszy.

 

SŁOWO I CIAŁO

Słowo stało się ciałem, ażeby na nowo

Ciało twoje, człowieku, powróciło w słowo.

 

CEL STWORZENIA

Czego szuka stworzenie od wieków tak wiela?

Szuka tylko spoczynku swego Stworzyciela.

 

WARUNEK WŁADZY

Gdybym tyle jak Chrystus mógł wziąć Bóstwa w siebie.

Zaraz stałbym się władcą na ziemi i niebie.

 

DO RAJU PRZEBOJEM

Do raju drzwi otwarte, ale rzadki zdoła

Przebić się przez ogniste miecze archanioła.

 

RÓŻNICE

Czemu jest pierś anielska wiecej Bogu droga

Niż pierś muchy? Bo więcej bierze w siebie Boga.

 

WZAJEMNOŚĆ

Ile się dusza wzruszy, tyle Boga wzruszy;

O ile dusza w Bogu, o tyle Bóg w duszy.

 

JA

Gdyby szatan na chwilę mógł wynijść sam z siebie,

Toby w tej samej chwili już ujrzał się w niebie.

 

NISKIE DRZWI

Pomiędzy dzieci boże próżno ten wnijść pragnie,

Kto się u drzwi tak nisko jak dziecię nie nagnie.

 

OSZUKAŃSTWO

Wołasz do Boga: Ojcze! - Ojciec wnet przychodzi,

Aż zamiast dziecka, chłopa dużego znachodzi.

 

DAR NIE BOGIEM

Kto modli się o dary, złe pacierze mówi;

Bo modli się stworzeniu, nie Stworzycielowi.

 

SKĄD WOJNA?

Za co człowiek na bliźnich tak często uderza.

Jak na dzikie zwierzęta? Bo w sobie ma zwierza.

 

WOJNA TYLKO MIĘDZY RÓWNYMI

Zwierz walczy ze zwierzęciem; boi się człowieka;

Człowiek walczy z człowiekiem; od ducha ucieka.

 

WARUNEK BEZPIECZEŃSTWA

Ten może deptać węże, głaskać lwy i tury,

Kto wyrwał z siebie żądło, rogi i pazury.

 

WARUNEK NIETYKALNOŚCI

Chcesz cało przejść pomiędzy światowym rozruchem?

Bądź dla zwierząt człowiekiem, a dla ludzi duchem.

 

POWOŁANIE CHYBIONE

Smutni! chorzy! wy, zamiast cieszyć się i leczyć.

Wolicie wzajem siebie smucić i kaleczyć.

 

SKĄD ZŁO?

Bóg jest dobrem: więc wszystko, na co duch narzeka,

Zło, śmierć i potępienie, pochodzą z człowieka.

 

UWAGA CHROMEGO

Kiedy pierwszy raz wnidę w jakie zgromadzenie,

By poznać ludzi, zważam pierwsze ich spojrzenie:

Rozsądni naprzód spojrzą na mą nogę prawą,

Głupi naprzód na lewą, którą mam kulawą.

 

RÓŻNICA

Dobry i zły zarówno chodzą za bliźnimi,

Jeden - żeby ich żywił, drugi - by żył nimi.

 

KRÓL I KAT

Dobry człowiek, jako król, szuka kogo wieńczyć;

Zły podobny do kata, szuka kogo męczyć,

 

BŁOGOSŁAWIENI CISI

Wszyscy walczą dla dobra; któż używać będzie?

Błogosławiony cichy: ten ziemię posiędzie.

 

NARÓD CICHY

Żaden naród prac swoich nie cieszył się płodem,

Bo żaden nie był ludu cichego narodem.

 

WIECZNA RZECZPOSPOLITA

Pewna rzeczpospolita jest zawsze i wszędzie,

Chociaż państwem na ziemi nie była, ni będzie.

 

ZEGAR

Niepokój jest zegarem, on czas ludziom stwarza;

Kto umorzył niepokój, wnet i czas umarza.

 

KRÓLESTWO BOŻE GWAŁT CIERPI

Niebo samo nie spadnie, trzeba je osiągnąć;

I Pan Bóg sam nie zstąpi, potrzeba go ściągnąć.

 

NADZIEJA

Trzymaj ten sznur, choć fala nad głową szaleje;

Wybrnąłby szatan. gdyby mógł chwycić nadzieję.

 

ZAPOMNIENIE SIĘ SZATANA

Szatan wie, że Bóg wieczny i w sile niezmierny.

Ale o tym zapomniał, że Bóg miłosierny.

 

JEGO PRZECZUCIE

Szatan przeczuwa dobrze wieczność swej katuszy,

Ale rozumowaniem to przeczucie głuszy.

 

O CO KŁÓTNIA?

Od chwili gdy zaczęli czarci z nieba spadać,

Kłócą się dotąd, kto z nich ma niebo posiadać.

 

JAKI ŻAL

Powiadasz, że żal zbawia? wszak czarty się żalą? -

Żalą się, lecz na drugich: a sami się chwalą.

 

KARA BOŻA

Największego grzesznika Bóg sił nie pozbawia,

Tylko na karę własnym siłom go zostawia.

 

CZAS DZIAŁANIA

Kto na wieczność pracuje, drogo czas szacuje,

Bo kiedy czas ustanie. skończy się działanie.

 

WIECZNOŚĆ NIE MA CHWIL

Czy wiecie, żeśmy dłużej niżeli Bóg żyli?

Bóg jest wieczny, a przecież nie żył ani chwili.

 

CZAS

Czas jest łańcuch; im dalej od Boga ucieczesz,

Tym dłuższy i tym cięższy łańcuch z sobą wleczesz.

 

MILCZENIE

Zaiste, miłe Bogu Jest aniołów pienie,

Ale daleko milsze człowieka milczenie.

 

CICHOŚĆ

Głośniej niżli w rozmowach Bóg przemawia w ciszy,

I kto w sercu ucichnie, zaraz go usłyszy.

 

ŹRÓDŁA

Mówisz: Niech sobie ludzie nie kochają Boga,

Byle im była cnota i Ojczyzna droga.

Głupiec mówi: Niech sobie źródło wyschnie w górach,

Byleby mi płynęła woda w miejskich rurach.

 

ODLEGŁOŚĆ

Że do nieba daleko, niejeden narzeka;

Ziemia dalej niżeli niebo od człowieka.

 

GOŚĆ

Wołasz Boga; on często schodzi po kryjomu

I puka do drzwi twoich, aleś rzadko w domu.

 

TRWOGA SZATANA

Czemu sąd ostateczny tak szatana trwoży?

Czyli mu niewiadomy dotąd wyrok Boży?

Czy on żałuje świata, który się ma złamać?

Żałuje - bo, bez świata, gdzież on będzie kłamać?

 

DLACZEGO KŁAMIE?

Szatan, choć sobie mądrość i siłę przyznaje,

Wie, że kłamie, i wiary sam sobie nie daje;

Dlatego rad śród ludzi zdania swoje szerzyć.

By je słysząc z ust cudzych, mógł im sam uwierzyć.

 

ŻĄDZA NIEŚMIERTELNOŚCI

Chcesz zyskać nieśmiertelność przez jaki czyn dzielny;

Głupiś! czy chcesz, czy nie chcesz, będziesz nieśmiertelny.

 

TRÓJCA

Bóg jest w Trójcy jedyny. ma pokój w radości:

Radość pochodzi z Trójcy, a pokój z jedności.

 

WESELE I CIERPIENIE

Bóg w duchu swym wiecznego doznaje wesela,

A w nas cierpi o tyle, o ile się wciela.

 

ZGODNOŚĆ

Dobry mistrz w takim tylko chórze śpiewać luhi,

Gdzie czuje, że głos własny w harmoniji gubi.

 

JA

Muzyk zmięsza orkiestrę najlepiej dobraną,

Jeśli grając stara się, żeby go słyszano.

 

BANK

Dziwisz się, że po śmierci mała nasza cnota

Ma rosnąć w szczęście przez ciąg wiecznego żywota;

Nie dziwisz się, że jeden grosz, w banku złożony,

Za kilka wieków może uróść w milljony.

 

GRZECH

Grzech jest palnym żywiołem: więc kto grzechu nié ma,

Może stać w środku piekła, ogień go nie ima.

 

APOSTOLSTWO I FILOZOFIA

Filozof uczniom własnej nauki udziela:

Apostoł tylko świadkiem jest nauczyciela.

 

ŚWIADEK I OSKARŻYCIEL

Straszniejsze jest dla zbrodni świadectwo niż skarga.

Łotr lży oskarżyciela, na świadków się targa;

Skarżących mędrków czasem pospólstwo łajało,

Lecz świadczących o prawdzie zawsze mordowało.

 

URZĄD

Człowiek jest urzędnikiem wysokiego stanu,

Cały świat służy jemu, a on tylko panu.

 

WŁASNOŚĆ OSOBISTA

Skarżysz się, że ktoś z twojej własności korzysta;

Grzech - jest to jedna twoja własność osobista.

 

SKARGA

"Uszło szczęście, i próżno dotąd za nim chodzę!"

- Nie uszło, czeka ciebie na krzyżowej drodze.

 

UPÓR

Pan dotąd miłosiernie patrzy na szatana,

Lecz szatan odwraca się, by nie widział Pana.

 

MĄDROŚĆ

Nauką i pieniędzmi drudzy cię zbogacą;

Mądrość musisz sam z siebie własną dobyć pracą.

 

MĄDROŚĆ I UMIEJĘTNOŚĆ

Aby mądrości nabyć, nie dość mieć pojętność,

Nie dość uczyć się: mądrość nie jest umiejętność;

Ta pragnie z teoryi praktykę wyciągnąć,

A tamta teoryję praktyką osiągnąć.

 

NAUKA BEZBOŻNYCH

Kiedy nad naukami bezbożnik pracuje,

Strzeż się go: jest to zbójca, który broń kupuje.

 

PRAKTYKA

"Na co będą potrzebne - pytało pacholę -

Trójkąty, czworoboki, koła, parabole?"

"Że potrzebne - rzekł mędrzec - musisz teraz wierzyć;

Na co potrzebne, zgadniesz, gdy zaczniesz świat mierzyć."

 

CZAS

Czas jako powróz wiąże ducha do natury;

Póty męczyć się musim, aż zużyjem sznury.

 

ATOM

"Świat widzialny jest atom!" Prawda, astronomie,

Za cóż ty chcesz żyć cały tylko w tym atomie?...

 

ROZPRAWA

O czymkolwiek rozprawa, im dłużej się wiodła,

Tym dalsza jest od prawdy, jak woda od źródła.

 

RADA GŁUPCÓW

Po co się ten gmin głupi na radę zgromadził?

Chce, żeby mu radzono to, co już uradził.

 

DOBRA RADA

W jednym tylko przypadku rada nie zawadzi;

W jakim? - Gdy się Pokora u Mądrości radzi.

 

TŁUM

Szatan jest tchórz, boi się zostać w samotności,

I dlatego najczęściej między tłumem gości.

 

ZNAK

Bóg pomazańcom swoim znak na czole kładnie.

Naród, który tych znaków nie widzi, upadnie.

 

WIERZCHOŁEK I PODSTAWA

Na głębszych fundamentach wyższy mur stać może,

I wyższy rozum tylko na głębszej pokorze.

 

ODDYCHANIE BOGA
(z perskiego)

Kiedy tchnie, całą przyszłość z piersi swych wyzionie;

Gdy westchnie, całą przeszłość w piersiach swych pochłonie.

 

LICZBA GWIAZD

Prawd w piśmie bożym, równie jako gwiazd w błękicie,

Im lepsze macie oczy; tym więcej ujrzycie.

 

WALKA ZE SMOKIEM

Ilekroć złą myśl w duszy dobra przezwycięża,

Tylekroć święty Michał strąca z niebios węża.

 

MIKROKOSMOS, MIKROBIBLIA

Ciało jest małym światem; dusza książką małą,

W której spisano wszystko, co się w świecie stało.

 

FAŁSZYWA MONETA

Kłamca jest zły moneciarz; pozwól mu fałsz mnożyć,

To on sam jeden zdoła cały kraj zubożyć.

 

RUCH GŁUPI

Głupiec, jak muł we młynie, związane ma oczy

I ciągle ruszając się, ciągle w miejscu kroczy.

 

RUCH MĄDRY

Mędrcy prawdziwie wielcy, jak niebieskie ciała,

Zdają się stać, gdy każde z nich leci i działa.

 

PRAWDZIWA WIELKOŚĆ

Dobrze by w życiu świeckim, jak niegdyś w Kościele,

Tego tylko zwać wielkim, kto wycierpiał wiele.

 

BAJKA

Świat ten jest czysta bajka!" - Zgoda, przyjacielu;

Lecz każda bajka ma sens moralny na celu.

 

ZGODA

Wtenczas tylko rzetelnie pogodzisz się z wrogiem,

Jeśli ty i wróg pierwej zgodzicie się z Bogiem.

 

DZIAŁANIE I CIERPIENIE

Czy mam działać, czy cierpieć? - Bądź Stwórcy obrazem

I, jak On, w każdej chwili działaj i cierp razem.

 

HISTORIA I PROFETIA

Czas przeszły równie od nas jak przyszły daleki;

Ten tylko pojmie przeszłe, kto zgadł przyszłe wieki.

 

POKUSY

Nawała pokus równie jako morska burza

Dzielnych pływaczów wznosi, a słabych zanurza.

 

EGOIZM

Nie ten jest egoistą, kto od ludzi stroni,

Ale ten, kto za bliźnim jak za łupem goni.

 

POTWARZ I POCHLEBSTWO

Pochlebca i potwarca za zasługą łażą;

Brzydź się więcej pochlebstwem niżeli potwarzą.

W potwarzy dla dobrego jest zawżdy nauka;

Pochlebstwo złych zatwardzi, a dobrych oszuka.

 

NOCNY PTAK

Szatan w ciemnościach łowi; jest to nocne zwierzę;

Chowaj się przed nim w światło: tam cię nie dostrzeże.

 

KRZYWDA CZASEM PRZYDA SIĘ

Często grzesznik przed śmiercią na bliźnich się żali,

Iż mu nie dosyć w życiu krzywd nawyrządzali.

 

NIEŹLE BYĆ ŚMIESZNYM

Nieźle to jest być śmiesznym. żartowano z panów,

Z mędrców, z wodzów, z poetów, z lekarzy, z kapłanów;

Wszystkich na śmiech wystawił dowcipek ucieszny,

Prócz jednego szatana. On jeden nieśmieszny.

 

SFERA OWOCÓW

Musi drzewo, ażeby rozkwitać i rodzić,

Po liściach jak po szczeblach na powietrze wchodzić;

Chociaż soki pożywne z łona ziemi bierze,

Owocu dać nie może, tylko w wyższej sferze.

 

OGNIK

Mądrość świecka jest na kształt błędnego ognika:

Błyszcząc, zwodzi cię z drogi; gdy z niej zejdziesz, znika.

 

ISKRY

Jaka tam będzie siła wiecznego płomienia,

Wnoś tu z jego iskierek, ze zgryzot sumienia.

 

CZERW

Mędrek świecki wymaga od małych i wielkich,

By wszyscy byli zawsze przykładem cnót wszelkich,

Choć sam co chwila cnotę myślami kaleczy,

Słowami podkopuje i czynem niweczy;

Obrzydliwszy od czerwi, co roztacza drzewa:

Bo on tocząc klnie drzewu, czemu nie dojrzewa.

 

JEDNA WOLA

Jednej woli jednemu trzeba przedsięwzięciu:

Lepszy jeden wódz głupi niż mądrych dziesięciu.

 

CECHA WYŻSZYCH

Po tym wyższego męża możesz poznać w tłumie,

Że on zawsze to tylko zwykł robić, co umie.

 

POMAGAĆ BOGU

Bóg sam może świat zniszczyć i drugi wystawić,

A bez naszej pomocy nie może nas zbawić.

 

PROBY

Mędrzec zwyczajnych ludzi z rozmowy ocenia,

A nadzwyczajnych mężów poznaje z milczenia.

 

SEN

Jak bezsenny źle czyni. gdy oczy zamruża

I kładnie się na łożu, bo tym noc przedłuża,

Tak namiętny źle czyni, gdy śmierć zada sobie:

Wylecz się z bezsenności, nim pójdziesz spać w grobie.

 

DWA ŚWIATY

Dobrzy ludzie nie mogą mieć nic na tym świecie,

A za to, źli, na tamtym nic mieć nie będziecie.

 

MAJESTAT DUSZ NASZYCH

Sam Bóg bez wiedzy naszej nie może nas rzucić.

A choć rzuci, gdy zechcem, musi do nas wrócić.

 

RESZTA PRAWD

Jest i więcej prawd w piśmie, lecz kto o nie pyta.

Niech sam zostanie pismem - w sobie je wyczyta.

 

[II]

 

SŁABEMU BÓG POMOCĄ

Chromy, ślepy i głuchi często Boga złowi,

Ujrzy, posłyszy, prędzej niźli ludzie zdrowi.

 

BÓG NIC NIE MOŻE BEZE MNIE

Bóg bez pomocy mojej nie może nic tworzyć;

Chcąc siebie zniszczyć, trzeba wprzód Boga umorzyć.

 

KOCHAĆ LUDZKOŚĆ

On kocha ludzi? Za cóż od ludzi ucieka?

Bo on kocha w człowieku ludzkość, nie człowieka.

Gdy zedrą z ciebie zwierza, człeka z ciebie zmęczą,

Natenczas ujrzą ducha i niech przed nim klęczą.

 

IMIĘ

Jakie na przyszłym świecie będziesz nosić imię?

Imię Ojca, który cię do rodziny przymie.

 

Z BAADERA

Prawo jest jak powietrze, więc na pustej duszy

Leżąc całym ciężarem, tłoczy ją i kruszy;

Gdy znajdzie drogę do niej, w równowadze stawa,

Nie ciśnie zewnątrz duszy, której głąb napawa.

 

MĘDREK

Mędrek dmie się przed uczniem, przed spółmędrkiem chlubi,

Lecz zarówno spółmędrka i ucznia nie lubi:

Spółmędrka, żeby jego bogactw nie obliczył,

Ucznia, żeby ich nie skradł lub nie odziedziczył.

 

MĘDRCY

Prawy mędrzec cieszy [się], jak pielgrzym ubogi,

Gdy spotka na pustyni towarzysza drogi;

Mędrek świecki, jak złodziej manowcami zmyka,

Bo w każdym widzi świadka lub współzawodnika.

 

*

Dwóch mędrców równie sławnych nauczało w szkole.

Któryż z nich prawdę mówił? Prawda w oczy kole.

Jednego gmin wygwizdał, a drugiemu klaskał.

Widać, że jeden ukłuł, a drugi pogłaskał.

 

*

Dwie istoty szczęśliwe nawet na tym świecie,

Bo zawsze bliskie Boga: dziewica i dziecię.

 

*

Jeśli masz się do dzieła ważnego sposobić,

Pomyśl wprzódy, czyli chcesz i czy umiesz zrobić;

Ja, choćbym chciał i umiał, jeszcze się nie ważę,

Jeżeli mi powinność działać nie rozkaże.

 

*

Szkapa najdzielniejszego rumaka wyprzedzi,

Jeśli zamiast człowieka duch na szkapie siedzi.

Kij gorzej niźli lanca rani i zabija,

Jeżeli żołnierz serce wbił na koniec kija.

 

*

Nauki są lekarstwem, chlebem słowo Boże;

Kto ma zdrowy żołądek, bez lekarstw żyć może.

 

*

Szabla jest dla zabawy, lanca dla obawy,

Karabiny dla wrzawy, kosa do rozprawy.

 

*

Kosy wiosną pracują, cep jesiennej pory,

A zimą gospodarze biorą za topory.

Kościuszko zaczął kosić, teraz młócić pora,

A w końcu na Moskali bierz się do topora.

 

Z BAADERA

Grzech, choćby najsilniejszy, skoro wydrzesz z łona,

Natychmiast przed oczyma spowiednika skona.

Jak drzewo, gdy mu ziemię obedrzesz z korzeni,

Choć silne, wkrótce uschnie od słońca promieni.

 

*

Jeśli dzieło wymaga namyślań się długich,

Jeśli go nie dokonasz bez pomocy drugich,

Jeżeli wielu głupców już je rozpoczęło,

Chcesz mieć czyste sumnienie, porzuć takie dzieło!

 

*

Gdzie [szkoła] sceniczników, wodzów i śpiewaków?

Tam, gdzie szkoła dla mrówek, bestyi i ptaków.

Ludzie, to tylko dobrze wykonać umiecie,

Czegoście się nie mogli nauczyć na świecie.

 

*

Pewny mistrz już od dawna i prosi, i radzi,

Ażebym się zaciągnął do jego czeladzi.

Mistrzu, jeżeli pragniesz dodać mi ochoty,

Przestań gadać, a pokaż próbkę twej roboty.

 

*

Błądzi, kto pracą tylko i przemysłem pnie się;

Praca strzeże człowieka, lecz go nie wyniesie.

Patrz na okręt, co buja ponad morskie brody:

Dlaczego się tak wyniósł? - bo lżejszy od wody.

 

*

W ustach jest otwór duszy. Najdroższe balsamy

Prędko zwietrzeją, gdy je często otwieramy.

 

*

Czemu Bóg na wzór siebie stworzył naszą postać?

Bo sam lepszego wzoru nie mógł nigdzie dostać.

 

*

Choć z tobą w drogę idzie towarzyszów wielu,

Nie powierzaj im łacno twej podróży celu,

Ni kierunków, ni środków, bo często się dzieje,

Że obok podróżnego wędrują złodzieje

I ciekawi są wiedzieć, w jaką idzie stronę,

Gdzie chowa grosz na życie i miecz na obronę.

 

*

Grzesznik leży, pokutnik dźwiga się na nogi,

A święty stoi prosto, gotowy do drogi.

 

*

Duszo, póki twe dziecię nie urośnie w lata,

Unoś je do Egiptu przed oczyma kata.

 

*

Trzeźwy człowiek bezpiecznie przy ogniu się grzeje,

Pijak ledwie się zbliży, na popioł zgoreje.

Święci bezpiecznie chodzą wśród piekła płomieni.

Diabli goreją, bo są grzechem napełnieni.

 

*

Za co nigdy nie wstąpi anioł w duszę świętą?

Bo ona przez samego Boga jest zajętą...

 

ŚWIADECTWA

Prawnicy swe świadectwa podpisują sami,

Chłop zwykle podpisuje trzema krzyżykami.

Częściej sędzia za ważne to świadectwo przyjmie,

Gdzie krzyżyk, niżeli to, gdzie jest własne imię.

 

*

Świadek mówi, co widział, mędrek, co się zdało,

I stąd między mędrkami męczenników mało.

 

*

Dopóki pająk dmie się trzymając się belki,

Jest to dogmatyk, który tworzy system wielki,

Lecz gdy schodząc po nici chwieje się z wietrzykiem,

Natenczas z dogmatyka staje się sceptykiem.

 

*

Obierzem sobie wodza. - Nie tak, bracia, spieszcie.

Wprzódy sobie pułkową muzykę obierzcie:

Na pierwszego trębacza podaję sapera.

Niech trąbi, choć nie umie - wszak go lud wybiera.

 

*

Ludu wszechwładny, zrób mi ze słoty dzień ładny,

Bo ja, sceptyk szkaradny, wątpię, czyś wszechwładny!

 

*

Lapończycy poganie na zimy miesiące

Zwykli sobie z gwiazd jedną obierac za słońce;

Gdy widzą, że obrana źle grzeje i świeci,

Idą od tej do drugiej, od drugiej do trzeciej;

I tak ciągną sejmiki aż do zimy końca,

Nie mogąc się pogodzić na obranie słońca.

 

*

Dziwisz sie, że Bóg leżał w stajence na sianie:

Nie dziwisz się, że przyjął Baranka nazwanie.

 

*

Punkt jeometrów nie jest długi ni szeroki,

A przecież tworzy wszystkie linije i boki;

Bóg czasu nie zabiera i w miejscu nie leży,

Chociaż z niego szerzą się miejsca i czas bieży

 

*

Szczęście jest punkt - nie w miejscu, ale w sobie leży;

Cierpienie tylko wiecznie ciągnie się i szerzy.

 

*

Świat jest tylko atomem, lecz oślepi snadnie

Najbystrzejszego mędrca, gdy mu w oko wpadnie.

 

*

Dobrze, iż znamy wężów i przed nimi stronim;

Lepiej nie widzieć węża i nie wiedzieć o nim.

 

[III]

 

*

Gdybyś szedł nocą ciemną i oczy zamrużył,

Znajdziesz skarb, któryś rano czuwając wysłużył.

 

*

Odtąd przed znakiem krzyża nie pierzchną szatany,

Lecz je łacno odpędza duch rozkrzyżowany.

 

GŁOS DUCHA

Jam ciebie, dziecko, u Pana wyprosił,

I radość czułem, gdym tobą zachodził,

Ażem cię trudy długimi donosił.

I z boleściami wielu dziś urodził.

 

*

Jakiego Boga do ducha weźwiesz, na tego podobieństwo stworzony będziesz.


SPIS WIERSZY