ZDANIA I UWAGI
Z DZIEŁ JAKUBA BEMA,
ANIOLA ŚLĄZAKA (ANGELUS SILESIUS)
I SĘ-MARTENA
[I]
RZECZ ZANIEDBANA
Jedna jest rzecz na świecie godna ludzkiej pieczy;
Ludzie o wszystkim myślą, prócz tej jednej rzeczy.
PAX DOMINI
Pokój jest przyszłem dobrem, przyszłem szczęściem mojem;
Nie chciałbym Boga, gdyby Bóg nie był pokojem.
STOPNIE PRAWD
Są prawdy, które mędrzec wszystkim ludziom mówi,
Są takie, które szepce swemu narodowi;
Są takie, które zwierza przyjaciołom domu;
Są takie, których odkryć nie może nikomu.
VENI CREATOR SPIRITUS
Niech się twa dusza jako dolina położy,
A wnet po niej jak rzeka popłynie duch Boży.
ŚRODEK
Bóg nie nad głową mieszka, lecz w środku człowieka,
Więc kto w głowę zachodzi, od Boga ucieka.
KIERUNEK
Gdzie kto będzie po śmierci, za życia odgadnie;
Gdzie chylił się za życia, tam po śmierci wpadnie.
FILOZOF I BÓG EMIGRANT
Wygnaliśmy z serc Boga, weźmiem dobra po nim,
Gadać o nim i pisać do niego zabronim;
Mamy nań sto gąb grzmiących i piór ostrych krocie,
A ten zbrodniarz emigrant myśli o powrocie?
SŁOWO I CZYN
W słowach tylko chęć widzim, w działaniu potęgę;
Trudniej dzień dobrze przeżyć niż napisać księgę.
CUR?
Pierwsza mowa szatana do rodu ludzkiego
Zaczęła się najskromniej od słowa: dlaczego?
WŁASNOŚĆ JEST NĘDZĄ
Czemu szatan jak nędzarz wszystkim dóbr zazdrości?
Bo sam nic nie posiada prócz swojej własności.
RUSZTOWANIE
Duch jest budowlą, ciało jako rusztowanie:
Musi być rozebrane, gdy budowla stanie.
BŁOGOSŁAWIENI CISI
O kawał ziemi ludzkie dobija się plemię;
Zostań cichym, a możesz posieść całą ziemię.
DROGA DO WIECZNOŚCI
Ci, co nad czas i miejsce ducha swego wzbili,
Mogą czucia wieczności doznać w każdej chwili.
CZŁOWIEK WIECZNOŚCIĄ
Sam człowiek jest wiecznością, kiedy nad świat zdąży
I Boga w sobie, a sam w Bogu się pogrąży.
BOGACTWO ŚWIĘTEGO
Człowiek święty jest równie jak Stwórca bogaty,
Bo Stwórca z nim podziela wszystkie swoje światy.
NIC DARMO
Bóg nic darmo nie daje, lecz wszystko otwiera,
I każdy z Boga tyle, ile chce, zabiera.
MIARA BÓSTWA
Bóg wznosi się tak górnie, tak szeroko leży,
Że granic bóstwa swego sam nigdy nie zmierzy.
CNOTA
Gdy pełniąc cnotę cierpisz trudy i kłopoty,
Jeszcześ nie jest cnotliwym, tylko szukasz cnoty.
PRÓBA
Wtenczas powiesz, człowieku, żeś godzien zbawienia,
Jeśli zdołasz wniść w piekło i nie czuć płomienia.
NIEUFNOŚĆ
Obraża Niebo podła i nieufna tłuszcza,
Co wzywa Boga, lecz się na Boga nie spuszcza.
SKĄD MĘKA?
Cierpi człowiek, bo służy sam sobie za kata:
Sam sobie robi koło i sam się w nie wplata.
BOŻE NARODZENIE
Wierzysz, że się Bóg zrodził w betlejemskim żłobie,
Lecz biada ci, jeżeli nie zrodził się w tobie.
FIGURA NIE ZBAWI
Krzyż wbity na Golgocie tego nie wybawi,
Kto sam na sercu swoim krzyża nie wystawi.
ROZMOWA
Duch z bezdeni swej woła; Bóg ze swej bezdeni
Odpowiada: obadwa równo niezgłębieni.
GDZIE NIEBO
Do nieba patrzysz w górę, a nie spojrzysz w siebie;
Nie znajdzie Boga, kto go szuka tylko w Niebie.
JAK SŁUCHAĆ
Kto pragnie wieczne słowo w głębi własnej duszy
Sam wyraźnie usłyszeć, niech wprzód zamknie uszy.
SŁOWO I CIAŁO
Słowo stało się ciałem, ażeby na nowo
Ciało twoje, człowieku, powróciło w słowo.
CEL STWORZENIA
Czego szuka stworzenie od wieków tak wiela?
Szuka tylko spoczynku swego Stworzyciela.
WARUNEK WŁADZY
Gdybym tyle jak Chrystus mógł wziąć Bóstwa w siebie.
Zaraz stałbym się władcą na ziemi i niebie.
DO RAJU PRZEBOJEM
Do raju drzwi otwarte, ale rzadki zdoła
Przebić się przez ogniste miecze archanioła.
RÓŻNICE
Czemu jest pierś anielska wiecej Bogu droga
Niż pierś muchy? Bo więcej bierze w siebie Boga.
WZAJEMNOŚĆ
Ile się dusza wzruszy, tyle Boga wzruszy;
O ile dusza w Bogu, o tyle Bóg w duszy.
JA
Gdyby szatan na chwilę mógł wynijść sam z siebie,
Toby w tej samej chwili już ujrzał się w niebie.
NISKIE DRZWI
Pomiędzy dzieci boże próżno ten wnijść pragnie,
Kto się u drzwi tak nisko jak dziecię nie nagnie.
OSZUKAŃSTWO
Wołasz do Boga: Ojcze! - Ojciec wnet przychodzi,
Aż zamiast dziecka, chłopa dużego znachodzi.
DAR NIE BOGIEM
Kto modli się o dary, złe pacierze mówi;
Bo modli się stworzeniu, nie Stworzycielowi.
SKĄD WOJNA?
Za co człowiek na bliźnich tak często uderza.
Jak na dzikie zwierzęta? Bo w sobie ma zwierza.
WOJNA TYLKO MIĘDZY RÓWNYMI
Zwierz walczy ze zwierzęciem; boi się człowieka;
Człowiek walczy z człowiekiem; od ducha ucieka.
WARUNEK BEZPIECZEŃSTWA
Ten może deptać węże, głaskać lwy i tury,
Kto wyrwał z siebie żądło, rogi i pazury.
WARUNEK NIETYKALNOŚCI
Chcesz cało przejść pomiędzy światowym rozruchem?
Bądź dla zwierząt człowiekiem, a dla ludzi duchem.
POWOŁANIE CHYBIONE
Smutni! chorzy! wy, zamiast cieszyć się i leczyć.
Wolicie wzajem siebie smucić i kaleczyć.
SKĄD ZŁO?
Bóg jest dobrem: więc wszystko, na co duch narzeka,
Zło, śmierć i potępienie, pochodzą z człowieka.
UWAGA CHROMEGO
Kiedy pierwszy raz wnidę w jakie zgromadzenie,
By poznać ludzi, zważam pierwsze ich spojrzenie:
Rozsądni naprzód spojrzą na mą nogę prawą,
Głupi naprzód na lewą, którą mam kulawą.
RÓŻNICA
Dobry i zły zarówno chodzą za bliźnimi,
Jeden - żeby ich żywił, drugi - by żył nimi.
KRÓL I KAT
Dobry człowiek, jako król, szuka kogo wieńczyć;
Zły podobny do kata, szuka kogo męczyć,
BŁOGOSŁAWIENI CISI
Wszyscy walczą dla dobra; któż używać będzie?
Błogosławiony cichy: ten ziemię posiędzie.
NARÓD CICHY
Żaden naród prac swoich nie cieszył się płodem,
Bo żaden nie był ludu cichego narodem.
WIECZNA RZECZPOSPOLITA
Pewna rzeczpospolita jest zawsze i wszędzie,
Chociaż państwem na ziemi nie była, ni będzie.
ZEGAR
Niepokój jest zegarem, on czas ludziom stwarza;
Kto umorzył niepokój, wnet i czas umarza.
KRÓLESTWO BOŻE GWAŁT CIERPI
Niebo samo nie spadnie, trzeba je osiągnąć;
I Pan Bóg sam nie zstąpi, potrzeba go ściągnąć.
NADZIEJA
Trzymaj ten sznur, choć fala nad głową szaleje;
Wybrnąłby szatan. gdyby mógł chwycić nadzieję.
ZAPOMNIENIE SIĘ SZATANA
Szatan wie, że Bóg wieczny i w sile niezmierny.
Ale o tym zapomniał, że Bóg miłosierny.
JEGO PRZECZUCIE
Szatan przeczuwa dobrze wieczność swej katuszy,
Ale rozumowaniem to przeczucie głuszy.
O CO KŁÓTNIA?
Od chwili gdy zaczęli czarci z nieba spadać,
Kłócą się dotąd, kto z nich ma niebo posiadać.
JAKI ŻAL
Powiadasz, że żal zbawia? wszak czarty się żalą? -
Żalą się, lecz na drugich: a sami się chwalą.
KARA BOŻA
Największego grzesznika Bóg sił nie pozbawia,
Tylko na karę własnym siłom go zostawia.
CZAS DZIAŁANIA
Kto na wieczność pracuje, drogo czas szacuje,
Bo kiedy czas ustanie. skończy się działanie.
WIECZNOŚĆ NIE MA CHWIL
Czy wiecie, żeśmy dłużej niżeli Bóg żyli?
Bóg jest wieczny, a przecież nie żył ani chwili.
CZAS
Czas jest łańcuch; im dalej od Boga ucieczesz,
Tym dłuższy i tym cięższy łańcuch z sobą wleczesz.
MILCZENIE
Zaiste, miłe Bogu Jest aniołów pienie,
Ale daleko milsze człowieka milczenie.
CICHOŚĆ
Głośniej niżli w rozmowach Bóg przemawia w ciszy,
I kto w sercu ucichnie, zaraz go usłyszy.
ŹRÓDŁA
Mówisz: Niech sobie ludzie nie kochają Boga,
Byle im była cnota i Ojczyzna droga.
Głupiec mówi: Niech sobie źródło wyschnie w górach,
Byleby mi płynęła woda w miejskich rurach.
ODLEGŁOŚĆ
Że do nieba daleko, niejeden narzeka;
Ziemia dalej niżeli niebo od człowieka.
GOŚĆ
Wołasz Boga; on często schodzi po kryjomu
I puka do drzwi twoich, aleś rzadko w domu.
TRWOGA SZATANA
Czemu sąd ostateczny tak szatana trwoży?
Czyli mu niewiadomy dotąd wyrok Boży?
Czy on żałuje świata, który się ma złamać?
Żałuje - bo, bez świata, gdzież on będzie kłamać?
DLACZEGO KŁAMIE?
Szatan, choć sobie mądrość i siłę przyznaje,
Wie, że kłamie, i wiary sam sobie nie daje;
Dlatego rad śród ludzi zdania swoje szerzyć.
By je słysząc z ust cudzych, mógł im sam uwierzyć.
ŻĄDZA NIEŚMIERTELNOŚCI
Chcesz zyskać nieśmiertelność przez jaki czyn dzielny;
Głupiś! czy chcesz, czy nie chcesz, będziesz nieśmiertelny.
TRÓJCA
Bóg jest w Trójcy jedyny. ma pokój w radości:
Radość pochodzi z Trójcy, a pokój z jedności.
WESELE I CIERPIENIE
Bóg w duchu swym wiecznego doznaje wesela,
A w nas cierpi o tyle, o ile się wciela.
ZGODNOŚĆ
Dobry mistrz w takim tylko chórze śpiewać luhi,
Gdzie czuje, że głos własny w harmoniji gubi.
JA
Muzyk zmięsza orkiestrę najlepiej dobraną,
Jeśli grając stara się, żeby go słyszano.
BANK
Dziwisz się, że po śmierci mała nasza cnota
Ma rosnąć w szczęście przez ciąg wiecznego żywota;
Nie dziwisz się, że jeden grosz, w banku złożony,
Za kilka wieków może uróść w milljony.
GRZECH
Grzech jest palnym żywiołem: więc kto grzechu nié ma,
Może stać w środku piekła, ogień go nie ima.
APOSTOLSTWO I FILOZOFIA
Filozof uczniom własnej nauki udziela:
Apostoł tylko świadkiem jest nauczyciela.
ŚWIADEK I OSKARŻYCIEL
Straszniejsze jest dla zbrodni świadectwo niż skarga.
Łotr lży oskarżyciela, na świadków się targa;
Skarżących mędrków czasem pospólstwo łajało,
Lecz świadczących o prawdzie zawsze mordowało.
URZĄD
Człowiek jest urzędnikiem wysokiego stanu,
Cały świat służy jemu, a on tylko panu.
WŁASNOŚĆ OSOBISTA
Skarżysz się, że ktoś z twojej własności korzysta;
Grzech - jest to jedna twoja własność osobista.
SKARGA
"Uszło szczęście, i próżno dotąd za nim chodzę!"
- Nie uszło, czeka ciebie na krzyżowej drodze.
UPÓR
Pan dotąd miłosiernie patrzy na szatana,
Lecz szatan odwraca się, by nie widział Pana.
MĄDROŚĆ
Nauką i pieniędzmi drudzy cię zbogacą;
Mądrość musisz sam z siebie własną dobyć pracą.
MĄDROŚĆ I UMIEJĘTNOŚĆ
Aby mądrości nabyć, nie dość mieć pojętność,
Nie dość uczyć się: mądrość nie jest umiejętność;
Ta pragnie z teoryi praktykę wyciągnąć,
A tamta teoryję praktyką osiągnąć.
NAUKA BEZBOŻNYCH
Kiedy nad naukami bezbożnik pracuje,
Strzeż się go: jest to zbójca, który broń kupuje.
PRAKTYKA
"Na co będą potrzebne - pytało pacholę -
Trójkąty, czworoboki, koła, parabole?"
"Że potrzebne - rzekł mędrzec - musisz teraz wierzyć;
Na co potrzebne, zgadniesz, gdy zaczniesz świat mierzyć."
CZAS
Czas jako powróz wiąże ducha do natury;
Póty męczyć się musim, aż zużyjem sznury.
ATOM
"Świat widzialny jest atom!" Prawda, astronomie,
Za cóż ty chcesz żyć cały tylko w tym atomie?...
ROZPRAWA
O czymkolwiek rozprawa, im dłużej się wiodła,
Tym dalsza jest od prawdy, jak woda od źródła.
RADA GŁUPCÓW
Po co się ten gmin głupi na radę zgromadził?
Chce, żeby mu radzono to, co już uradził.
DOBRA RADA
W jednym tylko przypadku rada nie zawadzi;
W jakim? - Gdy się Pokora u Mądrości radzi.
TŁUM
Szatan jest tchórz, boi się zostać w samotności,
I dlatego najczęściej między tłumem gości.
ZNAK
Bóg pomazańcom swoim znak na czole kładnie.
Naród, który tych znaków nie widzi, upadnie.
WIERZCHOŁEK I PODSTAWA
Na głębszych fundamentach wyższy mur stać może,
I wyższy rozum tylko na głębszej pokorze.
ODDYCHANIE BOGA
(z perskiego)Kiedy tchnie, całą przyszłość z piersi swych wyzionie;
Gdy westchnie, całą przeszłość w piersiach swych pochłonie.
LICZBA GWIAZD
Prawd w piśmie bożym, równie jako gwiazd w błękicie,
Im lepsze macie oczy; tym więcej ujrzycie.
WALKA ZE SMOKIEM
Ilekroć złą myśl w duszy dobra przezwycięża,
Tylekroć święty Michał strąca z niebios węża.
MIKROKOSMOS, MIKROBIBLIA
Ciało jest małym światem; dusza książką małą,
W której spisano wszystko, co się w świecie stało.
FAŁSZYWA MONETA
Kłamca jest zły moneciarz; pozwól mu fałsz mnożyć,
To on sam jeden zdoła cały kraj zubożyć.
RUCH GŁUPI
Głupiec, jak muł we młynie, związane ma oczy
I ciągle ruszając się, ciągle w miejscu kroczy.
RUCH MĄDRY
Mędrcy prawdziwie wielcy, jak niebieskie ciała,
Zdają się stać, gdy każde z nich leci i działa.
PRAWDZIWA WIELKOŚĆ
Dobrze by w życiu świeckim, jak niegdyś w Kościele,
Tego tylko zwać wielkim, kto wycierpiał wiele.
BAJKA
Świat ten jest czysta bajka!" - Zgoda, przyjacielu;
Lecz każda bajka ma sens moralny na celu.
ZGODA
Wtenczas tylko rzetelnie pogodzisz się z wrogiem,
Jeśli ty i wróg pierwej zgodzicie się z Bogiem.
DZIAŁANIE I CIERPIENIE
Czy mam działać, czy cierpieć? - Bądź Stwórcy obrazem
I, jak On, w każdej chwili działaj i cierp razem.
HISTORIA I PROFETIA
Czas przeszły równie od nas jak przyszły daleki;
Ten tylko pojmie przeszłe, kto zgadł przyszłe wieki.
POKUSY
Nawała pokus równie jako morska burza
Dzielnych pływaczów wznosi, a słabych zanurza.
EGOIZM
Nie ten jest egoistą, kto od ludzi stroni,
Ale ten, kto za bliźnim jak za łupem goni.
POTWARZ I POCHLEBSTWO
Pochlebca i potwarca za zasługą łażą;
Brzydź się więcej pochlebstwem niżeli potwarzą.
W potwarzy dla dobrego jest zawżdy nauka;
Pochlebstwo złych zatwardzi, a dobrych oszuka.
NOCNY PTAK
Szatan w ciemnościach łowi; jest to nocne zwierzę;
Chowaj się przed nim w światło: tam cię nie dostrzeże.
KRZYWDA CZASEM PRZYDA SIĘ
Często grzesznik przed śmiercią na bliźnich się żali,
Iż mu nie dosyć w życiu krzywd nawyrządzali.
NIEŹLE BYĆ ŚMIESZNYM
Nieźle to jest być śmiesznym. żartowano z panów,
Z mędrców, z wodzów, z poetów, z lekarzy, z kapłanów;
Wszystkich na śmiech wystawił dowcipek ucieszny,
Prócz jednego szatana. On jeden nieśmieszny.
SFERA OWOCÓW
Musi drzewo, ażeby rozkwitać i rodzić,
Po liściach jak po szczeblach na powietrze wchodzić;
Chociaż soki pożywne z łona ziemi bierze,
Owocu dać nie może, tylko w wyższej sferze.
OGNIK
Mądrość świecka jest na kształt błędnego ognika:
Błyszcząc, zwodzi cię z drogi; gdy z niej zejdziesz, znika.
ISKRY
Jaka tam będzie siła wiecznego płomienia,
Wnoś tu z jego iskierek, ze zgryzot sumienia.
CZERW
Mędrek świecki wymaga od małych i wielkich,
By wszyscy byli zawsze przykładem cnót wszelkich,
Choć sam co chwila cnotę myślami kaleczy,
Słowami podkopuje i czynem niweczy;
Obrzydliwszy od czerwi, co roztacza drzewa:
Bo on tocząc klnie drzewu, czemu nie dojrzewa.
JEDNA WOLA
Jednej woli jednemu trzeba przedsięwzięciu:
Lepszy jeden wódz głupi niż mądrych dziesięciu.
CECHA WYŻSZYCH
Po tym wyższego męża możesz poznać w tłumie,
Że on zawsze to tylko zwykł robić, co umie.
POMAGAĆ BOGU
Bóg sam może świat zniszczyć i drugi wystawić,
A bez naszej pomocy nie może nas zbawić.
PROBY
Mędrzec zwyczajnych ludzi z rozmowy ocenia,
A nadzwyczajnych mężów poznaje z milczenia.
SEN
Jak bezsenny źle czyni. gdy oczy zamruża
I kładnie się na łożu, bo tym noc przedłuża,
Tak namiętny źle czyni, gdy śmierć zada sobie:
Wylecz się z bezsenności, nim pójdziesz spać w grobie.
DWA ŚWIATY
Dobrzy ludzie nie mogą mieć nic na tym świecie,
A za to, źli, na tamtym nic mieć nie będziecie.
MAJESTAT DUSZ NASZYCH
Sam Bóg bez wiedzy naszej nie może nas rzucić.
A choć rzuci, gdy zechcem, musi do nas wrócić.
RESZTA PRAWD
Jest i więcej prawd w piśmie, lecz kto o nie pyta.
Niech sam zostanie pismem - w sobie je wyczyta.
[II]
SŁABEMU BÓG POMOCĄ
Chromy, ślepy i głuchi często Boga złowi,
Ujrzy, posłyszy, prędzej niźli ludzie zdrowi.
BÓG NIC NIE MOŻE BEZE MNIE
Bóg bez pomocy mojej nie może nic tworzyć;
Chcąc siebie zniszczyć, trzeba wprzód Boga umorzyć.
KOCHAĆ LUDZKOŚĆ
On kocha ludzi? Za cóż od ludzi ucieka?
Bo on kocha w człowieku ludzkość, nie człowieka.
Gdy zedrą z ciebie zwierza, człeka z ciebie zmęczą,
Natenczas ujrzą ducha i niech przed nim klęczą.
IMIĘ
Jakie na przyszłym świecie będziesz nosić imię?
Imię Ojca, który cię do rodziny przymie.
Z BAADERA
Prawo jest jak powietrze, więc na pustej duszy
Leżąc całym ciężarem, tłoczy ją i kruszy;
Gdy znajdzie drogę do niej, w równowadze stawa,
Nie ciśnie zewnątrz duszy, której głąb napawa.
MĘDREK
Mędrek dmie się przed uczniem, przed spółmędrkiem chlubi,
Lecz zarówno spółmędrka i ucznia nie lubi:
Spółmędrka, żeby jego bogactw nie obliczył,
Ucznia, żeby ich nie skradł lub nie odziedziczył.
MĘDRCY
Prawy mędrzec cieszy [się], jak pielgrzym ubogi,
Gdy spotka na pustyni towarzysza drogi;
Mędrek świecki, jak złodziej manowcami zmyka,
Bo w każdym widzi świadka lub współzawodnika.
*
Dwóch mędrców równie sławnych nauczało w szkole.
Któryż z nich prawdę mówił? Prawda w oczy kole.
Jednego gmin wygwizdał, a drugiemu klaskał.
Widać, że jeden ukłuł, a drugi pogłaskał.
*
Dwie istoty szczęśliwe nawet na tym świecie,
Bo zawsze bliskie Boga: dziewica i dziecię.
*
Jeśli masz się do dzieła ważnego sposobić,
Pomyśl wprzódy, czyli chcesz i czy umiesz zrobić;
Ja, choćbym chciał i umiał, jeszcze się nie ważę,
Jeżeli mi powinność działać nie rozkaże.
*
Szkapa najdzielniejszego rumaka wyprzedzi,
Jeśli zamiast człowieka duch na szkapie siedzi.
Kij gorzej niźli lanca rani i zabija,
Jeżeli żołnierz serce wbił na koniec kija.
*
Nauki są lekarstwem, chlebem słowo Boże;
Kto ma zdrowy żołądek, bez lekarstw żyć może.
*
Szabla jest dla zabawy, lanca dla obawy,
Karabiny dla wrzawy, kosa do rozprawy.
*
Kosy wiosną pracują, cep jesiennej pory,
A zimą gospodarze biorą za topory.
Kościuszko zaczął kosić, teraz młócić pora,
A w końcu na Moskali bierz się do topora.
Z BAADERA
Grzech, choćby najsilniejszy, skoro wydrzesz z łona,
Natychmiast przed oczyma spowiednika skona.
Jak drzewo, gdy mu ziemię obedrzesz z korzeni,
Choć silne, wkrótce uschnie od słońca promieni.
*
Jeśli dzieło wymaga namyślań się długich,
Jeśli go nie dokonasz bez pomocy drugich,
Jeżeli wielu głupców już je rozpoczęło,
Chcesz mieć czyste sumnienie, porzuć takie dzieło!
*
Gdzie [szkoła] sceniczników, wodzów i śpiewaków?
Tam, gdzie szkoła dla mrówek, bestyi i ptaków.
Ludzie, to tylko dobrze wykonać umiecie,
Czegoście się nie mogli nauczyć na świecie.
*
Pewny mistrz już od dawna i prosi, i radzi,
Ażebym się zaciągnął do jego czeladzi.
Mistrzu, jeżeli pragniesz dodać mi ochoty,
Przestań gadać, a pokaż próbkę twej roboty.
*
Błądzi, kto pracą tylko i przemysłem pnie się;
Praca strzeże człowieka, lecz go nie wyniesie.
Patrz na okręt, co buja ponad morskie brody:
Dlaczego się tak wyniósł? - bo lżejszy od wody.
*
W ustach jest otwór duszy. Najdroższe balsamy
Prędko zwietrzeją, gdy je często otwieramy.
*
Czemu Bóg na wzór siebie stworzył naszą postać?
Bo sam lepszego wzoru nie mógł nigdzie dostać.
*
Choć z tobą w drogę idzie towarzyszów wielu,
Nie powierzaj im łacno twej podróży celu,
Ni kierunków, ni środków, bo często się dzieje,
Że obok podróżnego wędrują złodzieje
I ciekawi są wiedzieć, w jaką idzie stronę,
Gdzie chowa grosz na życie i miecz na obronę.
*
Grzesznik leży, pokutnik dźwiga się na nogi,
A święty stoi prosto, gotowy do drogi.
*
Duszo, póki twe dziecię nie urośnie w lata,
Unoś je do Egiptu przed oczyma kata.
*
Trzeźwy człowiek bezpiecznie przy ogniu się grzeje,
Pijak ledwie się zbliży, na popioł zgoreje.
Święci bezpiecznie chodzą wśród piekła płomieni.
Diabli goreją, bo są grzechem napełnieni.
*
Za co nigdy nie wstąpi anioł w duszę świętą?
Bo ona przez samego Boga jest zajętą...
ŚWIADECTWA
Prawnicy swe świadectwa podpisują sami,
Chłop zwykle podpisuje trzema krzyżykami.
Częściej sędzia za ważne to świadectwo przyjmie,
Gdzie krzyżyk, niżeli to, gdzie jest własne imię.
*
Świadek mówi, co widział, mędrek, co się zdało,
I stąd między mędrkami męczenników mało.
*
Dopóki pająk dmie się trzymając się belki,
Jest to dogmatyk, który tworzy system wielki,
Lecz gdy schodząc po nici chwieje się z wietrzykiem,
Natenczas z dogmatyka staje się sceptykiem.
*
Obierzem sobie wodza. - Nie tak, bracia, spieszcie.
Wprzódy sobie pułkową muzykę obierzcie:
Na pierwszego trębacza podaję sapera.
Niech trąbi, choć nie umie - wszak go lud wybiera.
*
Ludu wszechwładny, zrób mi ze słoty dzień ładny,
Bo ja, sceptyk szkaradny, wątpię, czyś wszechwładny!
*
Lapończycy poganie na zimy miesiące
Zwykli sobie z gwiazd jedną obierac za słońce;
Gdy widzą, że obrana źle grzeje i świeci,
Idą od tej do drugiej, od drugiej do trzeciej;
I tak ciągną sejmiki aż do zimy końca,
Nie mogąc się pogodzić na obranie słońca.
*
Dziwisz sie, że Bóg leżał w stajence na sianie:
Nie dziwisz się, że przyjął Baranka nazwanie.
*
Punkt jeometrów nie jest długi ni szeroki,
A przecież tworzy wszystkie linije i boki;
Bóg czasu nie zabiera i w miejscu nie leży,
Chociaż z niego szerzą się miejsca i czas bieży
*
Szczęście jest punkt - nie w miejscu, ale w sobie leży;
Cierpienie tylko wiecznie ciągnie się i szerzy.
*
Świat jest tylko atomem, lecz oślepi snadnie
Najbystrzejszego mędrca, gdy mu w oko wpadnie.
*
Dobrze, iż znamy wężów i przed nimi stronim;
Lepiej nie widzieć węża i nie wiedzieć o nim.
[III]
*
Gdybyś szedł nocą ciemną i oczy zamrużył,
Znajdziesz skarb, któryś rano czuwając wysłużył.
*
Odtąd przed znakiem krzyża nie pierzchną szatany,
Lecz je łacno odpędza duch rozkrzyżowany.
GŁOS DUCHA
Jam ciebie, dziecko, u Pana wyprosił,
I radość czułem, gdym tobą zachodził,
Ażem cię trudy długimi donosił.
I z boleściami wielu dziś urodził.
*
Jakiego Boga do ducha weźwiesz, na tego podobieństwo stworzony będziesz.