WIRTUALNA BIBLIOTEKA LITERATURY POLSKIEJ
VIRTUAL LIBRARY OF POLISH LITERATURE

Cyprian NORWID
Dr Marek Adamiec

 Debiutuje jako poeta w roku 1840 na łamach prasy warszawskiej. jesienią 1841 odbył razem z Władysławem Wężykiem podróż po Królestwie Kongresowym. W drugą wędrówkę wyruszył w 1842 roku z Antonim Czajkowskim, któremu po latach zadedykuje Fortepian Szopena. We wrześniu 1842 wyjechał za granicę, by nigdy już nie powrócić do kraju. Podróżuje po Europie, odwiedza Drezno, Norymbergę, Monachium, Weronę, Ferrarę, Florencję. We Florencji zapisuje się na oddział rzeźby Akademii Sztuk Pięknych; odwiedza Neapol i Rzym. W roku 1845 w Rzymie podczas bierzmowania przyjmuje imię Kamil (nawiązujące do wodza rzymskiego Marcusa Furiusa Camillusa); jako "Cyprian Kamil Norwid" będzie podpisywał swoje utwory, podkreślając w ten sposób swój ficyjny "rzymski rodowód". W roku 1845 poznaje Marię Kalergis i jej damę do towarzystwa Marię Trembicką. Zakochawszy się w pani Kalergis - jednej z najmodniejszych kobiet ówczesnej Europy, adorowanej m.in. przez Franciszka Liszta w towarzystwie obydwu kobiet, nie licząc się ze stanem swego majątku, odbył podróż po Włoszech. Podobnie jak wcześniejsze wędrówki po kraju, i ta podróż miała w dużym stopniu charakter edukacyjno-inicjacyjny, poecie dane było poznać najgłośniejsze i najmodniejsze miejscowości ówczesnej Europy. Wreszcie przez Śląsk dociera do Berlina, gdzie 10 czerwca 1846 roku zostaje aresztowany, do końca lipca przebywa w więzieniu. Uwolniony wyjeżdża do Brukseli, następnie do Rzymu. Tutaj poznaje Adama Mickiewicza, zaprzyjaźnia się z Zygmuntem Krasińskim, w maju 1848 uzyskał audiencję u papieża Piusa IX, podróżuje po Morzu Śródziemnym. W roku 1849 przyjeżdża do Paryża. Poznaje tu Juliusza Słowackiego, Fryderyka Chopina, Bohdana Zaleskiego. Angażuje się w działalność ówczesnych stronnictw emigracyjnych, jego wypowiedzi publiczne stają się coraz bardziej kłopotliwe chociażby dla stronnictwa Hotelu Lambert księcia Adama Czartoryskiego. Coraz bardziej pogarsza się jego sytuacja materialna, korzysta z zasiłków Zygmunta Krasińskiego i Augusta Cieszkowskiego; w roku 1851 dochodzi do konfliktu z Krasińskim, Norwid odsyła mu jego listy. 29 listopada 1852 wyjeżdża do Londynu, a stamtąd żaglowcem do Nowego Yorku. Mimo podejmowania się różnych dorywczych prac jego sytuacja w Ameryce staje się beznadziejna; dramatyczne listy z prośbą o pomoc wysyła do znajomych, także do Księży Zmartwychwstańców. Wreszcie 24 czerwca 1854 wyrusza w drogę powrotną do Europy na okręcie parowym. W grudniu 1854 powraca do Paryża, którego ma już nie opuścić do końca życia. Popada w coraz większą biedę, nasilają się konflikty ze znajomymi, które pogłębia głuchota. W lutym 1877 zmuszony został zamieszkać w Ivry w Zakładzie Świętego Kazimierza, przeznaczonym dla polskich sierot i weteranów (gdzie przebywał Tomasz August Olizarowski - poeta, autor m.in. poematów Bruno i Zawerucha). Umiera w nocy z 22 na 23 maja 1883; zaraz po jego śmierci w czasie porządkowania pokoju spalone zostały papiery zgromadzone w kufrze pisarza. Pochowany na cmentarzu w Ivry, po pięciu latach na skutek wygaśnięcia koncesji zwłoki zostały przeniesione do polskiego grobu zbiorowego na cmentarzu w Montmorency; następnie - po wygaśnięciu piętnastoletniej koncesji - do zbiorowego grobu domowników Hotelu Lambert.

Debiut poetycki w piśmiennictwie krajowym przyniósł Norwidowi początkowo uznanie ze strony ówczesnej krytyki literackiej; rychło jednak okazało się, że jego twórczość niewiele ma wspólnego z poetyką drugiej generacji romantyków, zaś jego poglądy nie przystają do programów emigracyjnych stronnictw politycznych, niewiele mają także wspólnego z programem pozytywizmu polskiego. Twórczość Norwida doczekała się odkrycia praktycznie w roku 1897, kiedy to na tom Poezyj Norwida natrafić miał przypadkowo Zenon Przesmycki-Miriam. Pełna edycja Pism wszystkich Norwida ukazała się jednak dopiero w latach 1971-1976. Trwający od czasów Miriama-Przesmyckiego kult Norwida, uwikłany niejednokrotnie w racje niewiele mające wspólnego z jakąkolwiek dyskusją estetyczną, zaowocował wypowiedziami niekiedy swoją absurdalnością przekraczającą zarzuty najbardziej niechętnych czytelników.

Cyprian Norwid to poeta, prozaik, dramaturg, malarz i grafik, myśliciel, niejednokrotnie wypowiadający się na tematy z różnych dziedzin z filologią włącznie, we wszelkich formach swej twórczości prowadzący spór o oblicze cywilizacji nowożytnej, cywilizacji XIX wieku, prowadzący przede wszystkim dialog z romantyzmem polskim - pozytywizm jako propozycja intelektualna i światopoglądowa został przezeń po prostu zlekceważony, uznany za niegodny poważnej refleksji. Wiele sądów o cywilizacji XIX wieku Norwida może zadziwiać swoją przenikliwością, ale dobrze też pamiętać o tym, że nie brakuje tutaj ocen niesprawiedliwych, opinii anachronicznych czy po prostu mających swe źródło w rozgoryczeniu człowieka, zawiedzionego w swoich nadziejach. W drugiej połowie XIX wieku polemizując z poglądami Darwina, rozwiązując problem kwadratury koła, wreszcie snując typowe dla romantyków dociekania filologiczne uważany był za postać dziwaczną i w najlepszym wypadku godną politowania.  Oryginalna koncepcja poezji, oparta na strukturze paraboli, wykorzystująca szczególną odmianę ironii, a także koncepcja milczenia i tragedii wysokiej dopiero współczesnie doczekała się uznania i prób interpretacji. Poglądy społeczne Norwida zadziwiają swoją przenikliwością, wykazują wiele analogii z pracami współczesnych krytyków kultury masowej.

 He made his debut as a poet in 1840 on the pages of Warsaw newspapers. In the autumn of 1841, accompanied by Władysław Wężyk, he made his trip round the Congress Kingdom. During his second journey, in 1842, he was accompanied by Antoni Czajkowski, to whom he would dedicate Fortepian Szopena. In September 1842 he went abroad, never to come back to Poland. Travelling round Europe, Norwid visited Dresden, Nuremberg, Munich, Verona, Ferrara and Florence. In Florence he enrolled at the sculpture department of the Fine Art Academy. He also visited Naples and Rome. In 1845 in Rome, during the Confirmation ceremony, he took the name Kamil (referring to the Roman commander Marcus Furius Camillus); he would sign his works "Cyprian Kamil Norwid", emphasising in this way his fictitious "Roman origin". In 1845 he met Maria Kalergis and her companion Maria Trembicka. He fell in love with Miss Kalergis - one of the most fashionable women in Europe at that time, among others courted by Franz Liszt - and accompanied by the two women he went on a trip round Italy, disregarding his financial situation. Just like his previous journeys round the country, this trip was of an educational and initiatory character; the poet could visit the most famous and the most fashionable cities of Europe of that time. Finally, going through Silesia, he reached Berlin, where on 10 June 1846 he was arrested and was kept in prison till the end of July. Once he was released, he went to Brussels and later to Rome. There he met Adam Mickiewicz and became friends with Zygmunt Krasiński. In May 1848, Norwid was granted an audience by Pope Pius IX. He travelled around the Mediterranean Sea. In 1849 he came to Paris, where he met Juliusz Słowacki, Fryderyk Chopin and Bohdan Zaleski. He participated in the activities of the emigration parties but his public speeches were becoming more and more troublesome, for example for the Hotel Lambert party of Prince Adam Czartoryski. His financial situation was getting worse; he had to rely on allowances from Zygmunt Krasiński and August Cieszkowski. In 1851 Norwid came into conflict with Krasiński and sent back his letters. On 29 November1852 he went to London in order to board a ship to New York. Despite trying various kinds of casual work, his financial situation in America became hopeless; he sent dramatic letters to his friends and to the Order of Resurrection, asking for help. Finally on 24 June 1854 he set off on the return journey to Europe on a steamship. In December 1854 he came back to Paris, where he was to stay till the end of his life. He ran into great poverty, the conflicts with his friends would escalate also due to his aggravating deafness. In February 1877 he was forced to move to Ivry and live in the St Casimirus Pension, a place where Polish orphans and veterans would stay (and where Tomasz August Olizarowski - a poet, author of the poems Bruno and Zawerucha stayed as well). Norwid died on the night of 22/23 May 1883; right after his death, the room he stayed in was tidied up and the papers he had in his trunk were burnt. He was buried in the cemetery in Ivry, but after five years the concession expired and his remains were moved to a common Polish grave at the cemetery in Montmorency; and later - when this fifteen-year concession expired - to a common grave of Hotel Lambert occupants.

His poetic debut in the Polish newspapers was met with approbation by the literary critics of that time, however, it soon became clear that his works had little to do with the poetry of the second generation of Romantics and his views did not fit the programmes of the political parties of the emigration and also had little in common with the programme of Polish Positivism. The works of Norwid were rediscovered in 1897, when Zenon Przesmycki-Miriam happened to find his collection of poems Poezyje.. The full edition of the Complete Works of Norwid was published only in the years 1971-1976. The cult of Norwid prior to Miriam-Przesmycki’s discovery, was often entangled in an exchange of opinions that had little to do with aesthetic discussions and resulted in statements whose absurdity was greater than the accusations of the most averse readers.

Cyprian Norwid, a poet, a prose-writer, a playwright, a painter, an engraver and a philosopher, often expressed his opinion on various topics, philosophy included, conducted a dispute in all forms of his works on aspects of modern civilisation, the civilisation of the 19th century, and engaged in a dialogue with Polish Romanticism - he rejected the intellectual and philosophical values of Positivism as not being worth serious consideration. Many opinions of Norwid on the 19th century civilisation might amaze with their sagacity, but it needs to be remembered that they are not devoid of unfair criticism and outdated opinions, or simply result from the rancour of a man who became disillusioned by his hopes. In the second half of the 19th century, Norwid, who argued with Darwin’s views, tried to solve the problem of squaring a circle, and engaged in philological consideration so typical for the Romantics, was considered a weird person or at best pitiable. His unique concept of poetry, which was based on the parabolic structure and used the special kind of irony as well as the concept of silence and high tragedy, has only recently gained appreciation and attempts at interpretation. The social views of Norwid astound with their acumen and show many analogies to the works of current critics of mass culture.

BIBLIOGRAFIA - BIBLIOGRAPHY

- Cyprian Norwid, Pisma wszystkie. Oprac. J.W. Gomulicki, t.1-11, Warszawa 1971-1976;
- Cyprian Norwid. w 150-lecie urodzin. Materiały konferencji naukowej 23-25 września 1971, pod red. M.Żmigrodzkiej, Warszawa 1973.
- Norwid. Z dziejów recepcji twórczości. Wybór tekstów, opracowanie i wstęp M. Inglot, Warszawa 1983.
- Cypriana Norwida kształt prawdy i miłości. Analizy i interpretacje. Praca zbiorowa pod red. S. Makowskiego, Warszawa 1986.
- W. Borowy, O Norwidzie. Rozprawy i notatki, Warszawa 1960.
- Z. Łapiński, Norwid, Kraków 1971.
- J. Puzynina, Słowo Norwida, Wrocław 1990.
- W. Rzońca, Norwid poeta pisma. Próba dekonstrukcji dzieła, Warszawa 1995.
- I. Sławińska, O Norwidzie pięć studiów, Toruń 1949.
- Z. Stefanowska, Strona romantyków. Studia o Norwidzie, Lublin 1993.
- "Studia Norwidiana", Lublin, od roku 1984.
- Z. Trojanowiczowa, Rzecz o młodości Norwida, Poznań 1968.
- Z. Trojanowiczowa, Ostatni spór romantyczny. Cyprian Norwid - Julian Klaczko, Warszawa 1981.
- A. Walicki, Cyprian Norwid - trzy wątki myśli, "Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej" t. 24, Warszawa 1978.
- A. Witkowska, Wielcy romantycy polscy. Sylwetki: Mickiewicz, Słowacki, Krasiński, Norwid, Warszawa 1980.
- K. Wyka, Cyprian Norwid. Studia, artykuły, recenzje, Kraków 1989.