XXXI

Jak Remus vëmaszerovoł ze sodze pruskji z muzeką. Wo pannje Klemje na Vesokjich Zoborach.

Beło to koło svjętigo Jakuba, jak mje ze sodze pruskji vëpuscilë. Woddelë mje przë ti worędzë vszetko, co mje noleżało: Pjenjędze, ruchna, karę a navetk ksążkji. Ale kjedem so z wuvogą jeden z mojich viborkov przekartovoł, tej jô vjidzoł, że "krolovo korunë polskji" beło czorną farbą zamazané. I ve vszeskjich drugjich viborkach beło to vezvanjé do Matkji Boskji tak samo zamalované. Ale jô so wuvożoł:

— Jakji va głupi! Chocbesta voltorze i ksążkji zamalovelë, ko jednak Wona kroluje v njebje i mô v wopjece korunę svoją polską!

Kjede sę broma sodze przede mną wodemkła, a jô popichającë svoję karę maszerovoł na volą, wuczuł jem njespodzevaną muzikę. To Trąba i kamrot Veber przed bramą v trąbë dęlë, jak na jakji svjęto. Jak jô sę nalozł na wulicë, tej wonji chiże vësunęlë naprzodk i szlë marszovim krokjem grająci przede mną przez mjasto ku vjelgjimu dzevovanju sę ludztva. Tak wonji mje wodprovadzilë jaż do koscoła, chdze jô chcoł Panu Bogu podzękovac za to, że tim pruskjim sędzom zmjękczeł serca cvjardé. Doznoł jô sę pozdnjże wustąpjilë le ze strachu, nje vjedzącë, cze ve vojnje z Francuzem dobędą, cze nje. Bo skorno dobelë, tej zatvardzilë serca svoje njepotemu i wuciskelë naju Kaszubóv gorzij, njiże przed vojną.

Dzivno to jednak vëzdrzało: Dvuch muzikantóv v trąbë dącich a jô slode z moją karą przez mjasto: Chto żiv, stanął i sę przëzeroł, jaż całô procesejô sę vkoło nas zebrała. To też Szabelka, dovająci boczenjé na porządk v mjesce, przëbliżeł sę z wodemkłą do vadzenju gęba. Ale jak won wuzdrzoł mje, tej nje tile gębę ale i woczë wodemknął szeroko i stojoł cecho jak trus, jaż ma przemaszerovoła.

—To beł trijomf njedovjinnoscë! — rzekł Trąba, kjej jem jich wobu czestovoł wu Neumana Ale będzë pevnim, Remus, że wonji be nom ti pojigji nje delë, kjejbe nad njimi nje visała vojna. Szabelka som mjoł strach, żebes mu nje vëkjidł resztë zębóv, a szandaróv, że to chłopë seti i dzirżkji, tich wonji vszetkjich vzęlë pod jiverę, be moglë tłuc Francuzóv. Naszim wonji też nje darovelë: Stach, Klerik, Franck a navet Leon ze stenką junoszą ruchna krolevskji. Żol mje le, że może i tobje, Remus, nje przepuszczą. Cuż të tam na vojnje zrobjisz, kjej cebje njicht nje rozumje?

Po tim poczestunku woddzękovałasma sę z kamrotem Vebrem i v gromadze z Trąbą vzęłasma drogę na Lipno. Kjej jem pjerszi roz znovu wuzdrzoł modré njebo nad głovą a vkoł pola, pełne sztëg złotich żeta, rzędami svjodczącich, jak ludze zapobjeglivje procovelë, pokąd jô gnjił v ni prizë pruskji, tej vzęła mje takô słabota, żem muszoł sadnąc na karze i dichac czężko. Trąba stanął nade mną i kjivoł głovą :

— Wodpocznjike so, Remus, i nje poddej sę! Jesz cë mjazdra sę vroci! Na sodzkô strava nje plużi takjim svobodnim ptochom, jak ma dvaji. Pożdej le! Nasz vjater kaszubskji vnetk z cebje ten sodzenni smrod vëvjeje. Njechle jesz deszcz cę vëpłocze i słonuszko vëgrzeje, zaboczisz co beło, a za poł roku nje będzesz so ju vdarzeł, jak cę strziglë woprovce pruskji.

Dva dnji ma vędrovała przez pola i lase do Lipna. A kjej jô ku reszce legł v moji jizbedce, jak dovnji wu szkolnigo, tej jô społ trzë dnji i trzë noce tak, jakbem z noczęższi robotë sę vroceł. A poprovdze jô jednak le Bogu dzeń krodł v ni sodzë. Tak jô sę doznoł pjerszi roz v żëcu, że zgnjiłi dnje vjęcij człovjeka wumęczą, njiże czężkô robota.

Ledvom pomału przëvekł do svobodë, ju jô dostoł nokoz, żebem sę stavjił na mjarë. Tam przed vojskovą komiseją wonji mje wobzerelë, jak sztukę bedła, be doznac sę, cze jô zdatni na vojoka. Co do mojich gnotóv, to wonji wuvożelë, żebe jô beł sposobni do vëtrzimanjô kul i bjicô za krola pruskjigo.

Ale na moję godkę wonji srodze kjivelë głovami. A kjej jim jesz szołtes Kjedrovskji napomknął, że to njibe z mojim rozumem nje je, jak wu jinszich chłopóv puscilë mje na volą. Ale naszich drugjich chłopcóv szandarovje zabjerelë i provadzilë jak baranóv na zabjicé. Mjedze njimi beł i nasz pustkovskji Morcin.

Podzękovoł jem Panu Bogu, że mje i ten roz z rąk njeprzijoceli vëbavjił i zaczął jem z nova z moją karą vanożec po kaszubskjim kraju. Trąba jak vjerni druch trzimoł mje kompanjiją. Ale pokąd Trąba sobje vjesoło pogvjizdivoł, ve mje dusza płakała wod smutku, bo po koscołach jiscelë sę Bogu matkji i starszi, a v roboci dnje vjeczorami wo wocemku klęczałë bjałkji pod Bożąmęką, zdrzącë ku rzozom słuńca za lasem, krevavim i strasznim, jak gorz Boskji: Tam sę lała krev v dalekji Franceji jich mężóv, senóv i bracô za cuzą spravę.

— Chtuż vëbavji naszą zaklętą krolovą, kjej vszetkjich naszich chłopokóv vëbjiją — pitoł jô dusze svoji.

Wod chvjile, jak mje ze sodze vëpuscilë, vędrovoł jem przek i spak naszim krajem, bom nji mjoł wubetku anjim sobje nje vjedzoł radë. Kjej jem na noc legł pod krzem v polu abo na gburskji wustrzesze kłodł sę na słomę, navjedzała mje, jak noskvarnô Mora, vstec a vstec meslô jedna: Pocuż të chodzisz posvjece, kjej nje clicesz robotë robjic, jakô cë je nadanô? Ale jô njeszczestlevi nje vjedzoł, wod jakjigo kuńca tę robotę zacząc, bo vjidu mje nje delë i nji mjoł jem njikogo, chtobe mje go wudzeleł. Potcevi Trąba le grivoł i vëspjevivoł, vjęcij jemu not nje beło. Ale choc won mój nolepszi druch, jednak kluczi do moji dusze won nji mjoł...

Vrocilë sę ku reszce z vojnë. Njemc mjoł dobeté. Po koscele trafjił jem Morcena, chturen mje cuda wopovjodoł wo svojim vojovanju. A vszescë, co z njim bëlë na vojnje, przësigelë, że nastaną czase lepszi. Ale bëlë drudzë, chterni głovami krącilë i godelë:

— Dobelë Njemce: tero wonji nom dadzą bobu! Njedługjigo czasu not beło, żebe dokazac, że ti co tak povjadelë, mjelë provdę. Po tim, czego jô wod njich sę doznoł, nje beło mje dzivno, że wonji sę vzęlë do wobalenjô naszi svjęti vjarë i zaczęlë ksężô pakovac do svoich pruskjich sôdz. Naszi ludze le szeptelë mjedze sobą i pod stołem pjęsce zaciskelë, ale v woczë njicht sę jim nje stovjoł, bo zmocnjiła sę jich ręka njepotemu. Smętk beł gorą!

Kjile lôt jô tak przekarovoł po svjece, znajomi vszeskjim a jednak njeznajomi, z duszą, v chterni, jak kam na dnje, leżała moja sprava. Njick mje spravë svjata nje woblecałë i żebe nje Trąba, nje bełbem wo njich vjęcij vjedzoł, njiże ten jozc, chturen przede mna nje wucekoł, kjej jô v rovje kol lasu sodł, be so przëszekovac stravę. Ale ku reszce ju tak Pon Bog chcoł, żebem sę zetchnął bliżij z procą rąk Smętkovicli.

Beł to dzeń pjękni, kjede jô roz karovoł v kamroctvje z Trąbą przez lase przë Przerębelskji Huce. Ładno to sę tak jidze, kjej człovjek sę spjeszec nji mô prziczinë i może wob drogę wod jednigo drzeva do drugjigo mesle svoje pasc, jak mu sę vjidzi i pozerac po Bożim svjece chdze chce. Zelonô dzarna, wutchanô kvjotkami, ptoszk, co sę drze na vjetvji przëdrożnigo drzevjęca, bestri motel v słuńcu, przmjel, chturen chiże, jak kula ze strzelbë vedle wucha vjornje, chvalącë sę basem: Jô pon, jô pon! — To beł naju svjat wod rena do vjeczora. Ale v tim svjece beło nom lepji, njiże tam za lasami mjedze ludztvem ve vsach i mjastach, chterno sę tam rojiło chcevé, bjedné i zrobjałé v wudbje, że jiin tego not do szczestlivoscë.

Kjedesma tak drogą vędrovała, jô moję karę karującë a Trąba wokoma mje, raptem mój tovarzesz mje wuchvaceł za trokji mojigo vampsa i rzekł:

— Postój kąsk, Remus, i zdrzë! Cze të tam pod drzevami na pravą rękę nje vjidzoł co czornigo?

Zdrzę i tej movję do Trąbë:

— Tam sedzi człovjek v czornich ruchnach, a kjejbe to nje beło v tim głębokjim lese, rzekłbem, że to ksądz.

—To jidzma dalij! rzekł Trąba i przeżegnoł sę. — Może to i poprovdze będze jakô duchovnô wosoba? Choc jô i to czuł wod starich ludzi, że Złi Duch na sę przëwoblekô taką postaceją. Le mu zdrzë dobrze na nogji, cze może jedna nji mô sztołtu kopeta.

Tak ma szła. A jakżesma naszła bliżij, tej postacejô z nad lasu vstała i wobroceła sę do naju licami. Na to jesz z daleka zavołoł Trąba :

—Njech będze pochvaloni Jezus Christus! 

A na postacejô wodvołala:

—Na vjekji vjekóv. Amen!

—To je poprovdze katolickji człovjek — rzekł Trąba. Bo Złi Duch znjikłbe nom z woczu na pochvalenjé Pana Boga. A vëzdrzi na wosobę duchovną. Czekavi jezdem, co won mô tu tak daleko v lese som do robotë.

Kjedesma naszła krotko, vëstąpjil czorno wobleczoni człovjek naprocem nama i rzekł:

— Dobri ludze! Żeli mota przë duszë kromkę chleba i mje wod nji wużiczita będze to wuczink mjiłoserdzô, za chturen Bog vom zapłaci.

Na takji słova jô stanovjił karę na zemji a Trąba rzekł:

— Podzelimë sę z vami z tim, co przë sobje momë. Le povjedzce, chto vë takji? Vëzdrzice na ksędza a nje chcelëbesmë vaju wobrazëc, nje dającëvom poczestnoscë, jakô sę duchovni wosobje noleżi. .

— Moje wobleczenjé movji provdę! —rzekł zapitani. Jezdem ksędzem i zbłądzeł jem v tich lasach, wucekającë przed pruskjimi szandarami. Tec vom gvesno vjadomo, co sę v naszich dnjach dzeje. Koscołë zamikają, a słudzë Bożi sę tacą po svjece. Mjono moje lepji vom nje vjedzec, cobesta sę czasem nje chcącë nje vëgadała. Ale kjej będzeta pozdnji spominelë ksędza, chturen vaju na drodze v lese proseł wo kavalk chleba, tej vspomnjita le uwo ksędzu Pavle.

— Ach, Jegomosc! rzekł na to Trąba. — Jak długo jesz ti njeprzijocele będą sę pastvjilë nad naszim norodem? Vjidzoł jô na vłosné woczë, jak naszigo ksędza v Lipnje szandarovje v karetę pakovelë, be go zavjezc do sodze. Naszi bëlëbe jim pokozelë, ale som ksądz proseł, be sekjerë i kłonjice pochovelë. Ale mje markotno beło, że Pon Bog v njich nje klasnął pjorunem z vesokjigo njeba. A kjej ju nje chcoł vłosną ręką klasnąc v to brzedalstvo, czimu nje vënekol na zemję jakjigo Svjętigo z mocnimi gnotami i dobrą palecą v pjęscë, be jim te njenobożni karkji zkjidł.

Ksądz sę letko wusmjechoł:

— Znaję cebje! Të jes Trąba muzikańt, a ten tvój tovarzesz, to znani vszeskjim Kaszubom Remus. Boczta, dobri ludze: Som Pon Jezus, choc beł Bogjem, pozvoleł sę wukrziżovac wod żedóv. A kjej dziso Won daje vłodzę pastvjenjô sę nad koscołem sługom krolevskjim, chterni po dobëcu vojnë wupjilë sę buchą, vje Won gvesno, dloczego tak mô bëc a nje jinaczi.

Trąba le kjivoł głovą, a jak skuńczeł movjic ksądz, klasnął sę pjęscą v łosenę i krziknął:

— Jedna pocecha, ze v pjekle choba dosc grôp i smołë mają, be jim dac zopłatę rzitelną. Ale jegomosc je głodni. Będze lepji, kjej zepchnjema karę daleko wode drogji v las. Bo choc mój tovarzesz Remus ju dva raze v żëcu pokoroł tich sługóv pruskjich i dobrą volą be nje pozvoleł arasztovac jegomoscë, to lepji będze, kjej zińdzema vstron na vipodk, kjejbe Złi Duch — jich nobliższi krevni — naprovadzel jich tą drogą.

Rada Trąbë nom sę vjidzała. Za chvjilkę ma ju sedzała daleko wod drogji strzod leszczenovigo brzidu i dzelilësma sę z ksędzem naju bjedną żevnotą.

Vjedzoł jem dobrze z vłosnigo doznanjô, że złapją ksędza Pavła, żeli sę dobrze nje zataci. I przëboczeł mje sę krol jezora, chturen tile lôt sebje i svoję krijovkę przed woczoma cemjężiceli wukreł. Pomakloł jem ręką na pjersë jego znak z Matką Boską i pomeslol sobje:

— Żebe tak ksędza zchovac v krijovce njeboszczika krola jezora!

Trąba, ledvjesma zjadła naszą bjedną stravę, jął gadac, jakbe zgodł moje mesle:

— Jegomosc! Kjile lôt nazod żeł tu njedaleko szlachcec Zoborskji, znani mjonem krola jezora daleko vkoł, strzod tich jezór i lasóv. Wumarł won v sodzë pruskji, ale pochovani leżi mjedze svojimi na smętorzu ve Vjelu. Żebe ten jesz żeł, to dołbem so głovę wucąc, że won be jegomoscë wukreł tak, że navetk pon Czernjik, chturen mô mjec kuntrakt ze Złim Duchem, jegomoscë be nje vëpenetrovoł. Ale i tak, na mój głupi rozum, mje sę zdaje, że v wokolicach jezora i na jego wostrovach jesz noprędzij dlo jegomoscë krijovkę dotegujemë.

— Zdom sę na vaju dvuch! — rzekł ksądz. Bo jô tu tich stron nje znaję. Moja wojczezna leżi na Kępje Svorzevskji, chdze Matka Boskô Svorzevskô kroluje rebackjimu ludovji.

Tak jô povjedzoł:

— Wukrijema ksędza na Glonku.

 —Tam beła krijovka krola jezora — rzekł Trąba. — Może to be beło nolepji. Żevnotę be dovozilë ludze ze vsi rebackjich, a nji ma v njich anji jednigo, cobe ksędza vëdoł.

— Będzemë patrzilë, jak dalij — rzekł jem. — Bom ju mjoł v głovje vëszukané ne podzemné jomë krola jezora, lem jesz nje vjedzoł, jak sę do nji dostac.

— Zgoda! I Bog cë zaplac, Remus! — rzekł ksądz. Tero ma sę ju nje zavroceła na dużą drogę lasem. Bo choc tam mogł vanożec tidzenjami v tich borach, njevjidzącë człovjeka na woko, to v tim vipodku moglë pjilovac szandarovje abo i lesni. Vzęlësma tede drogę v bok przeka lasu ku brzegom jezora Vdzidzkjigo...

Szaro ju sę robjiło, kjej ma, vëszedłszë z lasóv, wuzdrzała szklącé z daleka mjedze bjołimi pjoskami vjelgji vodë jezora. Rożovjiło sę jesz njebo nad molem, chdze z njego słonuszko zeszło, a pod njebo, jak czorné wopokji stojalë budinkji jakjigos pustkovjô. Z daleka letkji vjater njosł vonją sana svjeżigo. Zemja pod naszimi nogoma njeworanô, beła porosnjętô vrzosem. A tim vrzosem ku nama szło dzevczę, jak sarna letko stovjającë krokji. Vesokji wono sę vëdovało, a przez plece mjało zavjeszoną strzelbę, a długji botë na nogach. Jak naszło bliżij, tej jô vjidzoł, że jak snop grubi varkocz złocanich vłosóv zvjeszoł mu sę na plece. Przëstąpjiło ku nama, jak jakô vesokô krolovô, pjęknô na vezdrzenjé bez mjarë, stanęło i pochvaleło Pana Boga. A jak ma wodchvaleła, rzekło:

—Vjitejtaż na Vesokjich Zoborach! Noc ju zachodzi pola i vodë, a za vjidu besta do mjeszkanji ludzkjich njedoszła. Roczę vas tede na noclig i stravę, żeli vom będze dosc dobrze vstąpjic pod nasz bjedni dach. 

Ksądz na to wodrzekł:

— Cze të jezdes paneszką dlo wochotë, vanożącą ze strzelbą po polu, cze też corką njesposobnigo człovjeka ale na to cë z woczu nje patrzi, — njech cë Bog zapłaci za dobré serce i za goscenę, chterną jô chętno przëjimnę a moji dobri tovarzesze gvesno także. Bo z dalekji jidzemë drogji.

Ale Trąba nje doł wodpovjedzec pannje, le vëskoczeł, wuchvaceł ję za rękę, trząsł nją i vołoł

— Panno Klemantinko! Jakżeż panna wurosła i zrobjiła sę vjidzalô! Tero panna je provdzevą krolevjonką jezora.

—Vjitom, vjesołi Trąbo! — rzekła panna.  — Leno mje markotno, że na naszim pustkovju nje będzece mjelë komu grac, bo krom kulavigo Macka i stari Małgorzatë le matka i jô sedzimë na Zoborach.

— Jak nji ma worędzë, to worądz zrobji Trąba! Jak zagraję, to ze vszetkjich vsi rebackjich zlotą sę chłopocë do tuńca. Ale tero, ko momë ksędza mjedze sobą i krölevjonkę, krom takjigo bohatera jak Remusa i mestra wod muzekji, jak jô som, nji możno jinaczi, le z wuroczestą muziką vmaszerovac do zomku krolóv jezora.

I ju Trąba ze szklącim norzędzem przë gębje, dącë z całi mocë, maszerovoł na przodku. Slode provadzeła ksędza panna Klemantina a jich szlachem jô szedł, pchającë moję karę przez vrzose. Z wuvogji na ksędza Trąba nje groł svoji zveczajni frantovkji wo kozë i jeżu, le nen marsz wo Matce Boskjj, co won go groł v kompanjiji do Vejherova, jak na mje szandarovje pjilovelë.

 Zdzevjiła sę muzice na tich dalekjich pustkach noc, nachodzącô z njeba i przëstanęła na chvjilkę. Vrzose drzemjąci podnjesłë subtelni kvjotkji a z njedalekjich lasóv i pjoskovatich wurzm wodgrivało sę głosné echo. Na woborze, kjedesma naszła, vësepelë sę kulavi Mack i starô Małgorzata, chterna z dzevotë pusceła szkopk z mlekjem na zemję. Stanelësma przed budinkjem dużim, v srąb budovanim. Staré lipë zazeralë gorą jego dachu, jak wopjekunë rodu, chturen sę pod jich cenją chovoł.

V jizbje dużi przëvjitala naju matka dzevczęca, vdova po krolu jezora, przëzerającô sę nama z przëmrużonimi woczoma, jak ludze, co mają vjid słabi. Panna Klemantina rzekła:

— Vëpłakała sobje matka vjid z woczu za njeboszczikami wojcem i bratem.

Tej złożeła ze sebje sprzęt strzeleckji i wobskacała wogjiń na kominku. I vnetk kanęła po jizbje vonjô smażoni prażnjice, chłoscącô do jedzenjô.

Matka wob ten czas sadła do nas i jęła wopovjadac:

— Wod długjich lôt takjigo granjô, jak dzis na naszim pustkovju, njeczułam. Bo chtuż tu wu naju mjołbe smjoc sę i vjeselic? A rovnak i wu naju za moJich młodich lôt vjesoło sę zeło, pokąd Njemce nad timi dużimi vodami nje zrobjilë pruskjigo porządku. Jesmë tero tu same dvje kobjetë z parobkjem i dzevcziną. Nje wodvjedzô naju njicht, choc Klemce ju czas meslec wo mirzu, ale chlopocë ji sę boją.

Na to wodezvało sę dzevczę wod kominka:

— Tec vjece, matko, że njeboszczik wojc doł nasz znak rodovi chłopcu, chturen przińdze. A jô jinszigo nje będę, jak tego, co ten znak pokoże, chocbe beł bjedni i njeszekovni z wurodë.

Ale jô sobje v ti chvjilë przëboczeł wostatné moje movjenjé z krolem jezora i krijamko vetchnąvszë rękę pod vamps, cvjardim makloł znak jich rodovi z vëwobrażenjim Matkji Boskji. Ko to beł jakbe zopjis na to peszné dzevczę. Przëzdrzoł jem ji sę tero z wuvogą. A przëboczała wona mje skarnją i wurodą i trzimanjim głovë moję krolevjonkę z młodich lôt na zomkovjisku, przez chternąm bezmała nje straceł żëcô i zbavjenjô dusze. Tak chodzeła po jizbje postavnô i snożô. Jakuż to smjeszno mje sę zdovało, że jô bjedni vanoga mjołbem na nję woczë podnjesc! Dlotegom so wudboł tak:

— Nje dosz żodną mjarą poznac, że z ji wojca rękji mosz znak rodovi Zoborskjich na pjersach a z njim pravo do nji.

Ale ksędzu sę srodze vjidzało, że dzevczę tak tci volą wojca svojigo. Tak rzekł:

— Njechże cë, paneszko, Pon Bog go przësle, jak norechlij, tego, co znak rodovi vasz wod wojca njeboszczika przënjese. Bo vjidzec, że volô wojca cë svjętô.

Tej ale zaczął kąsk podkarbjac:

— Ale jak chcesz, żebe tcn tvój namjenjoni przëszedl jak noprędzij, tej le sę zdej na tich mojich tovarzeszi. Wonji vanożą po całim svjece i znają tu kożdi knjej i rej. Wonji cë go vëszukają i przëprovadzą.

Na to Trąba wodrzekł:

— Gvesno, panno Klemo! Le povjedzce nom jego mjono i przezvisko i wopovjedzce, jakji mô vłose woczë, skarnje, nos i wurodę, a ma go z Remusem ju po drodze vëpenetrujema. A kjej njebędze dobrą volą chcoł jisc z nama, tej go zrzeszonigo postronkami na Remusovi karze przëvjezema i cesnjema vom pod nogji.

Rozesmjała sę na to matka:

— Kjej kłopot v tim, że mój njeboszczik Zoborskji nje povjedzoł nom anji jego mjona, anji przezvjiska, i njicht nje vje, chdze go Pon Bog chronji.

Trąba sę zamesleł i po chvjilë rzekł:

— Tej ju njick jinszigo, le będę muszoł po vszetkjich molach trąbjic na przënętę notę lubjiczkovą. Bo taką moc jô v mojim granju mom, kjej le chcę. A jak won zvabjoni mje kanje na woczë, tej më go z Remusem veznjemë za wożegle, a jô mu povjem kozanjé takji: — Gnjelo! Torbo wod wobroku! Nosisz przë sobje zopjis na krolevjonkę jezora a volisz wudavac głupigo i sedzec, njiże jachac na viględë i zadavac so procą, bes sę vjidzoł nopjęknjejszi pannje nad jezorami? Ale pożdejle! Zaru ma cę tu z Remusem zabjerzema zrzeszonigo na karze, żeli nje volisz jisc dobrą volą na postronku przëvjązani, jaż cę zaprovadzemë do Zobór. A tam ju gvesno nje mjodnô gąbka pannë, ale cvjardi mjetelok na cę czekô i leżô na grochovjinach, bos wobrazeł pannę i całé przijacelstvo.

Z Trąbovi godkji vjedno ludzom beło do smjechu, ale mje smjeszno nje beło, bom sedzoł jak na vęglach. A panna tak robjiła jakbe njick nje czuła.

Po vjeczerzi wusadła panna Klema do nas i zaczęłasma vszescë v gromadze radzëc, jakbe nolepji ksędza zchovac przed pruskjimi szandarami. A jak jeden tak a drugji jinaczi radzeł, rzekła panna:

— Żebe tak mój njeboszczik wojc jesz żeł, to be won vas, jegomosc, tak zchovoł, żebe żoden sługa pruskji vas nje nalozł, bo som kjile lôt sę praed njimi wukrivoł na jezerze. Ale won ju nje żije a jego krijovkji jô nje vjem.

Na to Trąba podskoczeł wod stołu i krziknął:

— Rada! Mój tovarzesz mô wod wurodzenjô kąsk skażoną godkę, że go ludze nje rozumjeją, nje przëvikłszë do nji, ale won mô statk i rozum za naju vszetkjich, vëjąvszë ksędza jegomoscë, chturcn jako duchovnô i wuczałô wosoba, nji może bëc porovnani z nami prostimi ludzami. A mój przijacel Remus dopjeru movjił, że won vje krijovkę krola jezora i że won ksędza v nji wukrije.

Na to panna Klema vstała, położeła rękę na pjersë i woczoma jak gvjozdami na mje zdrzała, jakbe mje na samo dno dusze zazdrzec chcała. Ale jô strzimoł ji vezdrzenjé, jak stari kam v polu, na chternim prożno woko przeczetac chce dovni nadpjise. Po chvjilë wona sę tak wodezvała:

— Som nalezlisce krijovkę wojca, cze won vom ję povjedzoł?

— Povjedzoł — rzekł jem.

Vjęcij sę dzevczę nje pitało, le patrzelo dzivnimi woczoma na mje, jak długo ma tam v gromadze sedzala. Ale v jego woczach jô czetoł takji pitanjé:

— Żeli wojc njeboszczik cë povjedzoł svoją krijovkę, cze cë też do rękji nje doł naszigo znaku rodovigo?

Ale na takji njemé pitanjé nje beło z moji strönë wodpovjedzë. Za to Trąba jął wopovjadac wo naszim pjerszim napotkanju sę z krolem jezora na Glonku, wo tańcująci ve vjidze mjesądzovim kopjicë sana, wo naszi pjelgrzimce do Vejherova, a ku reszce wo tim, jak przed smjercą v sodzë pruskji krol jezora ze mną movjił i mje povjedzoł svoję krijovkę. Wob całi czas jego uwopovjodanjô dzevczę z vjelgą wuvogą zdrzało na mje, a jak ma sę woddzękovivała na noc, przëstąpjiło do mje i rzekło:

—Movjice mało, ale dzirżko i dobrze z woczu vom patrzi. Zadom sobje starę, be vaszę godkę rozumjec, co besce mje wo mojim wojcu wopovjadelë. Jezdesce mje krevnjejszi njiże krevni, bosce wostalné chvjile z mojim wojcern przebivelë.

I podała mje rękę panna Klema, rękę małą ale mocną, i mje żiczeła dobri nocë.

Delë nom do spanjô jizdebkę pod dachem. Jediné wokno zdrzało na jezoro i jego wodnogji. Mje te pitającé woczë pannë nje dalë spac. Tak jem vstoł i patrzeł v mjesądzovim vjidze na te vodë i na dalekji Glonk, chturen jak wopoka czornô pod nocné njebo na vodach stojoł. Z ti stronë brzegu rzędë krzóv jalovcovich, jak zgraja czornich duchóv, sejmovałëv gromadze, a krocij storigo dvoru vesoko pod njebo rozcigała remjona Bożomęka, tak nad vszelkji zveczoj vesokô, żem takji jesz nje vjidzoł v żëcu. A muszała bëc njedovno postavjonô, bo jak mje sę zdovało, ji drzevo jesz nje beło zczernjałé wod deszczu i słuńca.

Przëboczeła mje sę tede moja pjerszô przigoda na Glonku i moje dzivné kamroctvo z krolem jezora. A kjej jem sę dłużij zapatrzeł na te pola, lase i vodë, tej mje sę zdovało, że tam na Glonku v mjesądzovim dnju poleł sę kjerz mateczni.

Tak jem wukląkł skarnją ku jego stronje i zmovjił pocerz za jego duszę. 1 tero spjik mje zaru szedł na woczë.