|
|||
Gabriela ZAPOLSKA
|
|||
|
Maria Gabriela Stefania Korwin-Piotrowska. Urodzona 30 marca 1857 we wsi Podhajce pod Łuckiem w rodzinie ziemiańskiej. Uczyła się w zakładzie Sacré Coer oraz w prywatnym Instytucie Wychowawczo-Naukowym we Lwowie. W 1876 wyszła za mąż za porucznika gwardii carskiej Konstantego Śnieżko-Błockiego, szybko jednak od męża odeszła, małżeństwo unieważniono w roku 1888. W latach 1879-1880 mieszkała w Warszawie, gdzie występowała w teatrze amatorskim przy Towarzystwie Dobroczynności. W roku 1882 zaangażowała się jako aktorka zawodowa do teatru krakowskiego, przybrała pseudonim Gabriela Zapolska. W następnych latach występowała w teatrach galicyjskich, w Poznaniu, w zespołach wędrownych w zaborze pruskim i w Królestwie. Wytoczyła głośny proces za recenzję tomu nowel Akwarele. W październiku 1888 usiłowała popełnić samobójstwo. W 1889 w nadziei kariery artystycznej wyjechała do Paryża, gdzie grała drobne role w teatrzykach bulwarowych. Tam nawiązała znajomości z nowatorskimi kręgami teatralnymi, ze środowiskiem malarzy, a także z kręgami socjalistycznymi polskiej emigracji. Nadsyłała korespondencje do prasy krajowej. Po powrocie do kraju występowała z powodzeniem w warszawskich teatrzykach ogródkowych, w zespołach objazdowych i w teatrze krakowskim. Z powodu zatargów z dyrektorami teatrów zmuszona została do rezygnacji ze sceny. W roku 1902 prowadziła w Krakowie szkołę dramatyczną, współpracowała z prasą jako felietonistka i recenzentka teatralna. W 1904 zamieszkała na stałe we Lwowie, gdzie patronowała zorganizowanemu przez Stanisława Janowskiego - drugiego męża - "Teatrowi Gabrieli Zapolskiej". W roku 1910 rozstała się definitywnie z Janowskim (rozwód był przeprowadzony już w 1904). Przebywała często w miejscowościach kuracyjnych z powodu gruźlicy. W roku 1912 wzięła w zorganizowanej w Pradze Wystawie Pracy Kobiety Polskiej; została członkiem komisji artystycznej Teatru Premier, współpracowała z lwowskim Teatrem niezależnym. Po zajęciu Lwowa przez wojska rosyjskie prowadziła przez pewien czas cukiernię. Zmarła 17 grudnia 1921 we Lwowie, pochowana na cmentarzu Łyczakowskim. Aktorka, dramatopisarka, powieściopisarka, publicystka. Debiutowała opowiadaniem pt. Jeden dzień z życia róży (1881), ogłaszała nowele i powieści w prasie lwowskiej, następnie warszawskiej. Jej utwory: opowiadanie Małaszka (1883), powieści Kaśka Kariatyda (1885-1886), Przedpiekle (1889) stały się przedmiotem polemik, wywołały oburzenie konserwatywnej krytyki ze względu na dominujący w nich naturalizm; w powieściach O czym się nie mówi (1909) i O czym się nawet myśleć nie chce (1914) podjęła problematykę prostytucji i chorób społecznych. Szczególne miejsce w jej dorobku zajęły satyryczne komedie obyczajowe: Żabusia (1897), Moralność pani Dulskiej (1906), Ich czworo (1907), Panna Maliczewska (1910). Moralność pani Dulskiej znalazła swoją kontynuację w opowiadaniach Pani Dulska przed sądem (1908) i Śmierć Felicjana Dulskiego (1911). |
Maria Gabriela Stefania Korwin-Piotrowska. Born on 30th March 1857 in the village of Podhajce near Łuck to a gentry family. She studied at Sacré Coeur institute and in the private Institute of Education and Science in Lwów. In 1876 she married a lieutenant in the tsar’s guards, Konstanty Śnieżko-Błocki, but she quickly left him and the marriage was annulled in 1888. In 1879-1880 she lived in Warsaw where she acted in an amateur theatre run by the Philanthropy Society. In 1882 she was employed as a professional actress in a Kraków theatre, where she assumed the pseudonym of Gabriela Zapolska. During the following years she acted in Galician theatres, in Poznań, in travelling troupes in part of Poland subortinated to Prussia (so-called Prussian parttion) and in the Congress Kingdom of Poland. She started a well-known court case for the review of her volume of short stories Akwarele. In October 1888 she tried to commit suicide. In 1889 she left for Paris in the hope of making an artistic career. In Paris she played minor roles in boulevard theatres, she established contacts with innovatory theatre circles, with the milieu of artists, and also with the circles of the Polish socialist emigration. She sent correspondence to the national press in Poland. After coming back to Poland she successfully acted in garden theatres, travelling troupes, and in Kraków theatres. Due to the conflicts with theatre principals she was forced to abandon the stage. In 1902 she ran a drama school in Kraków, she co-operated with the press as a journalist and theatre reviewer. In 1904 she moved to Lwów where she was a patron of the "Gabriela Zapolska Theatre", which was organised by her second husband, Stanisław Janowski. In 1910 she definitively split up with Janowski (the divorce became final as early as 1904). She frequented spas because of her tuberculosis. In 1912 she took part in the Exhibition of Polish Women’s Work, which was organised in Prague; she became a member of the artistic committee of the Premiere Theatre, she co-operated with the independent Theatre of Lwów. After Lwów was taken by Russian troops she ran a confectioner’s shop for a certain time. She died on 17th December 1921 in Lwów, and is buried in the Łyczakowski cemetery. Actress, dramatist, novelist, journalist. Jeden dzień z życia róży (1881) was her debut short-story, she published her short stories in the Lwów newspapers and then in Warsaw. Her works, the short story Małaszka (1883), the novels Kaśka Kariatyda (1885-1886) and Przedpiekle (1889), were subjected to polemics, they aroused the indignation of conservative critics because of the naturalism which was dominant in these works; she brought up the subject of prostitution and social illnesses in the novels: O czym się mówi (1909) i O czym się nawet myśleć nie chce (1914). The satirical comedies of manners: Żabusia (1897), Moralność Pani Dulskiej (Mrs Dulska’s Morality) (1906), Ich czworo (1907), Panna Maliczewska (1910) occupy a special position in her artistic output. Moralność Pani Dulskiej found its continuation in the short stories Pani Dulska przed sądem (1908) and Śmierć Felicjana Dulskiego (1911).
|
||
BIBLIOGRAFIA - BIBLIOGRAPHY |
|||
|
- G. Zapolska, Moralność pani Dulskiej.
Oprac. T. Weiss, Wrocław 1986. |
|||
|
|
|||