|
|||
Józef Bohdan ZALESKI
|
|||
|
Urodzony 14 lutego 1802 we wsi Bohaterce (gubernia kijowska), najmłodszy z trzynaściorga rodzeństwa. Wychowywał się u ciotki pod Kaniowem; w roku 1812 jego najstarszy brat Eliasz oddał go do szkoły w Humaniu. Tu zaprzyjaźnił się z Sewerynem Goszczyńskim, w 1818 także z Michałem Grabowskim. W 1820 Zaleski i Goszczyński przerwali naukę i wyjechali do Warszawy, aby rozpocząć studia na uniwersytecie. Na studia nie udało im się dostać, natomiast zostali przyjęci do tajnego związku Wolnych Polaków; Zaleski jako młody poeta pozyskuje opiekę Kazimierza Brodzińskiego. Pracuje jako nauczyciel domowy u pułkownika Górdkiego, od 1824 u Szembeków w Płocku, z którymi podróżuje po kraju. W powstaniu listopadowym był adiutantem sztabu dywizji generała Szembeka, walczył pod Dobrem, Sochaczewem i Grochowem, otrzymał krzyż Virtuti Militari. W czerwcu 1831 wybrany został posłem z powiatu taraszczyńskiego (woj. kijowskie), nastepnie piastuje stanowisko sekretarza przy prezydencie Warszawy; w tym czasie należy do redakcji "Nowej Polski". We wrześniu 1831 z korpusem gen. Hieronima Ramonino przekroczył granicę pruską, ze Stanisławem Worcellem udał się do Lwowa. Tu poznał poetę Wacława Zaleskiego, zaprzyjaźnił się z majorem Józefem Zaleskim. W kwietniu 1832 razem z Worcellem wyjechał do Paryża, po drodze zwiedzając Kraków i Tatry. We Francji brał udział w życiu politycznym emigracji, zaprzyjaźnił się z Adamem Mickiewiczem. W jesieni 1833 odbył wycieczkę na południe Francji. W grudniu 1834 był jednym z założycieli Braci Zjednoczonych, w 1835 wstępuje do Towarzystwa Demokratycznego (występuje w 1837), następnie do Towarzystwa Słowiańskiego. W styczniu 1837 razem z majorem Józefem Zaleskim osiedlają się w Fontainebleau, skąd robią wycieczki po Francji, a w 1843 przez Włochy do Ziemi Świętej. W latach 1843 i 1845 odbył rekolekcje u trapistów w Alzacji. W 1846 żeni się z Zofią Rosengardtówną, uczennicą Chopina. W czerwcu 1848 wybrał się na Zjazd słowiański w Pradze jako delegat grona sejmowego paryskiego, zjazd został ropędzony przez władze austriackie przed jego przybyciem. Po powrocie mieszkał w Paryżu, w 1850 ponownie osiadł w Fontainebleau, do Paryża powrócił w roku 1860 po śmierci najmłodszego syna. Był członkiem Rady Szkoły Polskiej w Batignolles. Po śmierci majora Józefa Zaleskiego (1864), żony (1868) w 1872 zamieszkał u swojej zamężnej córki w Villepreux. Tam zmarł, całkowicie oślepły 31 marca 1886. "Brylantowy" styl młodzieńczych liryków Zaleskiego wysławiał Mochnacki w studium O literaturze polskiej w wieku XIX; w okresie późniejszym uznał się za spadkobiercę legendarnego pieśniarza słowiańskiego - Bojana, stał się czołowym przedstawicielem "szkoły ukraińskiej" polskiego romantyzmu. Wiersz Mickiewicza Do B...Z. ("Słowiczku mój, a leć, a piej!") jest wyrazem hołdu poetyckiego; motywy poezji Zaleskiego, a także jej cechy charakterystyczne (dominacja rymów męskich, tok jambiczny, stały repertuar symboli) były elementem polemiki ze strony Słowackiego czy Norwida. W przypadku Słowackiego były to niejednokrotnie złośliwe zarzuty, natomiast Norwid budował swój program poetycki w okresie warszawskim polemizując z fantazją Rusałki. Wiele liryków Zaleskiego upowszechniło się w wieku XIX i uzyskało popularność w formie śpiewanej. Pozycji patriarchy poezji polskiej, przyznanej Zaleskiemu po śmierci Mickiewicza położył kres koniec epoki romantyzmu. |
Born
on 14 February 1802 in the village of Bohaterka (the province of Kiev)
as the youngest of thirteen children. He was brought up by his aunt near
Kaniów; in 1812 his brother Eliasz sent him to school in Humań. It was
here that Zaleski became friends with Seweryn Goszczyński and later, in
1818, Michał Grabowski. In 1820 Zaleski and Goszczyński left the
school to take up
studies at the university in Warsaw. Although they failed to
enrol at the university, they were admitted to the secret society of
Free Poles. As a young poet Zaleski gained the protection of Kazimierz
Brodziński. He worked as a tutor for Colonel Górecki, then, from 1824,
in Płock for the Szembek family, with whom he travelled all over the
country. During the November Uprising he was the aide-de camp of the
divisional headquarters of General Szembek, he fought in the battles of
Dobre, Sochaczew and Grochów and was awarded the Virtuti Militari
Cross. In June 1831 he was elected as a deputy for the Taraszczyn
district (the district of Kiev) and was subsequently assigned to the
position of the secretary of the President of Warsaw; at the same time
he was an editor of "Nowa
Polska" ("New Poland"). In September 1831 he crossed the Prussian border
with the corps of General Hieronim Ramonino, then accompanied Stanisław
Worcell to Lwów. In Lwów he met the poet Wacław Zaleski and became a
friend of Major Józef Zaleski. In April 1832 he went to Paris together
with Worcell, visiting Kraków and the Tatra mountains on the way. In
France Zaleski participated in the political life of Polish émigrés
and became a friend of Adam Mickiewicz. In autumn 1833 he made a trip to
the south of France. In December 1834 Zaleski was one of the founders of
the United Brothers; in 1835 he joined the Democratic Society (from
which he resigned in 1837), then the Slavonic Society. In January 1837
he and Major Józef Zaleski settled in Fontainebleau; together they
travelled around France and made a journey to the Holy Land via Italy.
In 1843 and 1845 Józef Bohdan Zaleski went on a retreat at a Trappist
monastery in Alsace. In 1846 he married Zofia Rosengardt, a student of
Chopin’s. In June 1848 he set off to attend the Slavonic
Convention in Prague as a delegate of the Paris parliamentary group,
however, the meeting was disrupted by the Austrian authorities before
his arrival. After his return he went to live in Paris, in 1850 he
resettled in Fontainebleau. In 1860, after the death of his youngest
son, Zaleski came back to Paris. He was a member of the Board of the
Polish School in Batignolles. After the death of Major Józef Zaleski
(1864) and his wife (1868) he went to live with his married daughter in
Villepreux. It was there that the totally blind author died on 31 March
1886.
The "sparkling" style of Zaleski’s early lyrics was praised by Mochnacki in his study O literaturze polskiej w wieku XIX ("Polish Literature of the Nineteenth Century"); in the later stage Zaleski viewed himself as a successor of the legendary Slavonic bard, Bojan, and became the leading representative of the "Ukrainian school" of Polish Romanticism. The poem by Mickiewicz Do B...Z. ("To B...Z") ("Słowiczku mój, a leć, a piej!") is a poetic tribute. The motifs found in Zaleski’s poetry and its distinguishing features (the prevalence of masculine rhymes, iambic metre, the fixed repertoire of symbols) were subject to polemics by Słowacki and Norwid. Whereas Słowacki’s criticism was often rather malicious, Norwid constructed his poetic programme in the Warsaw period polemicising with the fantasy of Rusałka ("The Water Nymph"). In the nineteenth century many of Zaleski’s lyrics became popular as songs. After Mickiewicz’s death, Zaleski was accorded the status of the patriarch of Polish poetry, which he maintained until the end of the Romantic period. |
||
BIBLIOGRAFIA - BIBLIOGRAPHY |
|||
|
- J. B. Zaleski, Wybór poezyj. Wstęp B. Stelmaszczyk-Świontek.
Wybór, komentarz C. Gajkowska, Wrocław 1985. - B. Stelmaszczyk-Świontek, Sentymentalny romantyk z Ukrainy, "Prace Polonistyczne" 1976 nr 32. - J. Tretiak, Józef Bohdan Zaleski, t.1-3, Kraków 1911-1914. |
|||
|
|
|||