WIRTUALNA BIBLIOTEKA LITERATURY POLSKIEJ
VIRTUAL LIBRARY OF POLISH LITERATURE

hrabia Jan POTOCKI
Dr Marek Adamiec

Urodzony 8 III 1761 w Pikowie na Podolu w rodzinie arystokratycznej.

Kształcił się w Szwajcarii i we Francji, służył w armii cesarskiej w Austrii i na Węgrzech. W późniejszych latach odbywał liczne podróże: do Turcji i Egiptu (1784), Holandii (1787), Hiszpanii i Maroka (1791), Dolnej Saksonii (1794), na Kaukaz (1797-1798). W latach 1805-1806 towarzyszył rosyjskiej misji dyplomatycznej do Chin jako kierownik grupy uczonych; wyprawa dotarła jednak tylko do Urgi (Mongolia).

Prowadził badania nad dziejami pierwotnej Słowiańszczyzny, ogłosił wiele prac na ten temat: komentowanych edycji źródeł historycznych, a także Histoire primitive des peuples de la Russie (1802).

W 1788 był posłem na Sejm wielki, założył Drukarnię Wolną, z której wychodził tygodnik relacjonujący debaty sejmowe.

W roku 1792 dla sceny dworskiej w Łańcucie napisał Recueil des Parades (tłumaczenie polskie Parady - 1958); ogłosił relacje z podróży: Voyage en Turquie et en Égypte - 1788 (przekład polski Juliana Ursyna Niemcewicza pt. Podróż do Turek i Egiptu - 1789); Voyage dans l'Empire de Maroc - 1792; Voyage dans les steppes d'Astrakhan et du Caucase - 1829.

Członek Towarzystwa Przyjaciół Nauk, członek honorowy petersburskiej akademii Nauk.

2 XII 1815 w Uładówce koło Winnicy (Ukraina) odebrał sobie życie wystrzałem z pistoletu w usta, używszy jako kuli srebrnej gałki od cukiernicy, którą systematycznie wypiłowywał codziennie przez lata.

Powieść Manuscrit trouvé a Saragosse powstawała w latach 1804-1805, przełożona została na język polski przez Edmunda Chojeckiego z później zaginionego autografu w roku 1847; doczekała się licznych przekładów na języki obce, w 1965 została sfilmowana przez Wojciecha Hasa (ze Zbigniewem Cybulskim w roli głównej). Nawiązując kompozycją szkatułkową do opowieści Tysiąca i jednej nocy, jest nie tylko atrakcyjnym utworem literackim, ale także wykładem światopoglądu racjonalistycznego.

Jego młodszy brat - Seweryn - związany z polityką Szczęsnego Potockiego, był agentem dyplomatycznym  carycy Katarzyny, po Targowicy zajął wysokie stanowisko w carskiej Rosji jako członek Senatu Rządzącego.

Count Jan Potocki. A historian, archaeologist and author writing in French.

He was born to an aristocratic family on 8 March 1761 in Pików in Podole.

He was educated in Switzerland and in France, served in the emperor’s army in Austria and Hungary. In subsequent years he made numerous journeys: to Turkey and Egypt (1784), Holland (1787), Spain and Morocco (1791), Lower Saxony (1794), to the Caucasus (1797-1798). During the years 1805-1806 he accompanied the Russian diplomatic mission to China as the head of a group of scholars; the expedition, however, only reached Urga (Mongolia).

Potocki conducted research into the history of the ancient Slavs and published many works on this subject: editions of historical sources with commentaries and Histoire primitive des peuples de la Russie (1802).

In 1788 he was a Member of the Great Seym (Parliament) of 1778-1792 and founded The Free Printers, which issued a weekly magazine giving an account of the Seym debates.

In 1792 he wrote Recueil des Parades (Polish translation - Parady - 1958) for the court stage in Łańcut. He also published accounts of his journeys: Voyage en Turquie et en Egipte - 1788 (Polish translation by Julian Ursyn Niemcewicz: Podróż do Turek i Egiptu - 1789); Voyage dans l’Empire de Maroc –1792; Voyage dans les steppes d’Astrakhan et du Caucase -1829. He was a member of The Society of the Friends of the Sciences and an honorary member of the St Petersburg Academy of Science.

On 2 November 1815 in Uładówka near Winnica he committed suicide by shooting himself in the mouth, using as a bullet the silver knob of a sugar-bowl, which he had systematically filed every day over many years.

The novel Manuscrit trouve a Saragosse was created between 1804 and 1805. It was translated into Polish by Edmund Chojecki from the later lost autograph in 1847; it was translated many times into foreign languages and in 1965 it was screened by Wojciech Has (with Zbigniew Cybulski in the main role). Referring to The Arabian Nights with its composition, this novel is not only a literary work but also an exposition of the rationalist outlook.

His younger brother – Seweryn – associated with Szczęsny Potocki’s politics, was a diplomatic agent od the Empress Catherine of russia and after the Targowica Confederation he occupied a high position in Tsarist Russia as a member of the Governing Senate.

BIBLIOGRAFIA - BIBLIOGRAPHY