|
|||
Seweryn GOSZCZYŃSKI
|
|||
|
Urodził się 4 listopada 1801 r. w Ilińcach na
Ukrainie. Z powodu niezamożności rodziców, nie odebrał starannego
wykształcenia. Uczył się z przerwami w różnych szkołach, najdłużej
w szkole bazylianów w Humaniu, gdzie zaprzyjaźnił się z J. B.
Zaleskim i M. Grabowskim. W 1820 przybył do Warszawy, tu wstąpił do
tajnego Związku Wolnych Braci Polaków. Na wieść o wybuchu powstania
w Grecji, w sierpniu 1821 wyruszył pieszo na Ukrainę, aby przez Odessę
dotrzeć do walczących. Z braku funduszów zatrzymał się na Ukrainie,
gdzie przebywał do r. 1830, prowadząc działalność konspiracyjną.
Ścigany przez policję, zmieniał często miejsce zamieszkania. W
okresie tym napisał wiele wierszy patriotycznych, wśród nich Ucztę
zemsty. W czerwcu 1830 r. przyjechał do Warszawy i wstąpił do
sprzysiężenia Piotra Wysockiego. Uczestniczył w ataku na Belweder;
następnie walczył ( w randze kapitana ) w korpusie generała
J. Dwernickiego. Wziął udział w bitwach pod Stoczkiem i Nową
Wsią. Po kapitulacji Warszawy przekroczył granicę pruską wraz z
korpusem generała Rybińskiego. Przeżycia związane z tym faktem
znalazły swój wyraz w wierszu Wyjście z Polski. Osiedlił się w Galicji. Z działalności
polityczno – społecznej nie zrezygnował. Z jego inicjatywy
powstał w 1832 we Lwowie Związek Dwudziestu Jeden. Ok. r. 1835 założył
w Krakowie Stowarzyszenie Ludu Polskiego. Był współzałożycielem
grupy literackiej Ziewonia. Ścigany przez policję austriacką (sąd w
Warszawie skazał go zaocznie na karę śmierci ) ukrywał się pod
przybranymi nazwiskami. Pobyt na Podhalu sprawił, że zainteresował się
kulturą tego regionu, odkrywając Tatry dla literatury polskiej. w r.
1838 emigrował do Francji. W Strasburgu współredagował satyryczne
pismo „Pszonka”, ideowo związane z Towarzystwem
Demokratycznym Polskim. Poznał A. Mickiewicza i J. Słowackiego. W 1842
wstąpił do Koła Towiańczyków ( był jego sekretarzem ). Odciął się
wówczas od swojej dawnej działalności politycznej , zrezygnował na
wiele lat z pisarstwa. Kołu pozostał wierny do końca życia.
Żył w bardzo trudnych warunkach materialnych, w czasie Komuny
Paryskiej omal nie umarł śmiercią głodową. W r. 1872, dzięki
pomocy przyjaciół, wrócił do kraju, uroczyście witany przez rodaków
i osiadł we Lwowie. Zmarł w cztery lata później, 25 lutego.
Pochowany został na lwowskim cmentarzu Łyczakowskim.
Zamek kaniowski, wydany w Warszawie w 1828 r., należy do ważnych powieści poetyckich romantyzmu polskiego. Jego temat osnuty został wokół zdarzeń zaczerpniętych z powstania hajdamackiego na Ukrainie w 1768 r. (koliszczyzna). Goszczyński w sposób nowatorski posłużył się folklorem ukraińskim w kreacji świata poetyckiego. Losy bohaterów utworu, wypadki historyczna są w utworze uzależnione od ingerencji sił zła, które aktywnie uczestniczą w ziemskim planie dziejów. Zamek kaniowski tłumaczony był na język czeski, francuski, niemiecki, rosyjski, włoski |
Born on 4th November 1801 in Ilinice in Ukraine. He did not receive a thorough education because his parents were not well off. He studied with breaks in different schools, the Basilian School in Humań being the one where he stayed the longest period of time. At this school he made friends with J.B. Zaleski and M. Grabowski. In 1820 he moved to Warsaw, where he joined the secret Union of Free Polish Brothers. On hearing the news about the outbreak of the insurrection in Greece, in August 1821, he walked to Ukraine in order to get to the fighting rebels via Odessa. Due to the lack of funds he stopped in Ukraine where he remained till 1830, engaging in conspiratorial activities. He frequently changed his lodging as he was being sought by the police. During this period he wrote many patriotic poems, Uczta zemsty, among others. In June 1830 he returned to Warsaw and joined Piotr Wysocki’s conspiracy. He took part in the attack on the Belvedere Palace in November 1830; then he fought (with the rank of captain) in General J. Dwernicki’s corps. He took part in the battles at Stoczk and Nowa Wieś. After the capitulation of Warsaw he crossed the Prussian border together with General Rybiński’s corps. The experiences connected with this fact found their outlet in the poem Wyjście z Polski. He settled in Galicia. He did not give up his social and political activity. The Union of Twenty One was created on his initiative in Lwów in 1832. Around 1835 he established the Polish People’s Society in Kraków. He was the co-founder of the literary group Ziewonia. He hid under false names because the Austrian police were after him (a court in Warsaw had sentenced him by default to capital punishment). His stay at Podhale resulted in his interest in the culture of this region and the introduction of the Tatras into Polish literature. In 1838 he emigrated to France. In Strasbourg he co-edited a satirical magazine "Pszonka", which was ideologically connected with the Polish Democratic Society. Here he met A. Mickiewicz and J. Słowacki. In 1842 he joined the Towiańczycy Circle (he was its secretary). At that time he cut himself off from his previous political activities, and gave up writing for many years. He remained faithful to the Circle till the end of his life. He was badly off, he almost died of starvation during The Paris Commune. In 1872 he came back to his home country thanks to his friends’ help. His countrymen enthusiastically welcomed him and he settled in Lwów. He died four years later, on 25 February 1876. He was buried in the Łyczaków Cemetery in Lwów. Zamek kaniowski, which was published in Warsaw in 1828, belongs to a group of very important romantic novels of Polish Romanticism. Its theme is woven around events which were based on the Haydamack Insurrection in Ukraine in 1768. Goszczyński used Ukrainian folklore in a very innovative way in order to create a poetic world. In this work, the fate of the protagonists and the course of historical events are dependent on the interference of evil forces which take part in earthly history. Zamek kaniowski was translated into Czech, French, German, Russian and Italian. |
||
BIBLIOGRAFIA - BIBLIOGRAPHY |
|||
|
- S. Goszczyński, Zamek
kaniowski. Wprowadzenie napisała H. Krukowska, Białystok 1994. |
|||
|
|
|||