|
|||
Alojzy FELIŃSKI
|
|||
|
Urodzony 1771 r. w Łucku na Wołyniu. Jeszcze w dzieciństwie
poznał Tadeusza Czackiego. Kształcił się w u pijarów w Dąbrownicy,
następnie we Włodzimierzu. W roku 1778 osiadł w Lublinie, tam zbliżył
się do Kajetana Koźmiana. Porzuciwszy palestrę z Tadeuszem Czackim
wyjechał w 1779 na sejm do Warszawy; w domu Jacka Małachowskiego poznał
wielu ówczesnych pisarzy. W czasie powstania kościuszkowskiego był
sekretarzem Tadeusza Kościuszki do spraw korespondencji francuskiej, a
także pełnił funkcję komisarza porządkowego wołyńskiego. Po
upadku powstania przebywał u Tarnowskich w Dzikowie, w 1795 powrócił
na Wołyń i zajął się gospodarstwem. W 1809 został członkiem
Towarzystwa Przyjaciół Nauk. W 1815 zamieszkał w Warszawie, związał
się z grupą klasyków. W 1818 przeniósł się do Krzemieńca, gdzie
objął stanowisko profesora Liceum Krzemienieckiego, którego następnie
został dyrektorem; w 1819 otrzymał członkowstwo honorowe Uniwersytetu
Wileńskiego. Zmarł niespodziewanie 23 lutego 1820 w Krzemieńcu.
Był przedstawicielem klasycyzmu postanisławowskiego, m.in. autorem tragedii Barbara Radziwiłłówna (wyst. 1817), uważanej za arcydzieło poetyki klasycyzmu; przełożył poemat J. Dellile'a Ziemianin, czyli ziemiaństwo francuskie. Wypowiadał się na tematy ortografii polskiej, polemizując z Janem Śniadeckim, zwolennikiem pisowni tradycyjnej. Napisany ku czci cara Aleksandra I w pierwszą rocznicę ogłoszenia Królestwa Polskiego (20 VI 1816) Hymn ("Boże! coś Polskę przez tak liczne wieki...) opublikowany został 20 lipca 1816 w "Gazecie Warszawskiej". Podkreślano, iż pieśń została "napisana w duchu pieśni angielskiej God save the King". Pisano także: "Jego Cesarzewicowska Mość W. Książę Konstanty raczył z powodu tego oświadczyć autorowi ukontentowanie swoje. J. Pan kapitan Kaszewski z pułku 4-o piechoty zrobił do tego hymnu stosowną muzykę". Pieśń była wykonywana podczas uroczystości kościelno-patriotycznych; zmieniona została melodia na popularną melodię kościelną: Bądź pozdrowiona Panienko Maryjo, a następnie na melodię pieśni kościelnej Serdeczna Matko. Rychło podjęto polemikę z nadziejami pokładanymi w osobie cara Aleksandra I, a także ze słowami hymnu Felińskiego. W 1817 ukazał się wiersz Antoniego Goreckiego Hymn do Boga o zachowanie wolności; w wersji anonimowej nastąpiła kompilacja obydwu tekstów, słowa refrenu: "Naszego Króla zachowaj nam, Panie" uzyskały wersję: "Naszą Ojczyznę racz nam wrócić, Panie!" Hymn Felińskiego przekształcany był w parafrazach poetyckich i w twórczości anonimowej, towarzysząc Polakom w manifestacjach kościelnych i patriotycznych praktycznie po dzień dzisiejszy; sparafrazowany utwór nabrał szczególnego znaczenia dla działaczy i sympatyków opozycji w czasach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. |
Born
in 1771 in Łuck in the region of Wołyń. In his childhood he met
Tadeusz Czacki. He was educated by the Piarists in Dąbrownica, later in
Włodzimierz.
In 1778 he settled in Lublin, where he became a close companion
of Kajetan Koźmian. Having resigned from the Bar together with Tadeusz
Czacki, in 1779 he entered Parliament in Warsaw, where he became
acquainted with many contemporary writers from Jacek Małachowski’s
circle of friends. During the Kościuszko Insurrection, Feliński was
Tadeusz Kościuszko’s secretary for French correspondence as well
as the law and order commissar in Wołyń. After the defeat of the
Insurrection he stayed at the Tarnowskis’ in Dzików, in 1795 he
returned to Wołyń to manage his estate. In 1809 the author became a
member of the Society of the Friends of Science. In 1815 he went to live
in Warsaw and joined the circle of classicists. In 1818 he moved to
Krzemieniec, where he took up the position of professor in the
Krzemieniec Lyceum, where he subsequently became the
headmaster. In 1819 he was granted honorary membership of Wilno
Uniwersity. He died suddenly on 23 February 1820 in Krzemieniec.
Feliński was a representative of the classicism typical of the time after Stanisław Poniatowski’s reign. One of his major works was the tragedy Barbara Radziwiłłówna (staged in 1817), regarded as a masterpiece of classicist poetics; he translated J. Dellile’s poem entitled The Landlord or the French Landowners. He often spoke about Polish orthography, entering into a polemic on the subject with Jan Śniadecki, who advocated traditional spelling. Hymn ("Boże! coś Polskę przez tak liczne wieki..."), written in honour of Tsar Alexander I on the occasion of the first anniversary of the Congress Kingdom of Poland was published on 20 July 1816 in "Gazeta Warszawska" ("The Warsaw Gazette"). It was emphasised that the hymn "was written in the spirit of the English God Save the King. The fact was also mentioned that "His Imperial Highness Grand Duke Konstanty condescended to express his contentment to the author. Captain Kaszewski from the Fourth Infantry Regiment composed appropriate music to this hymn." The hymn was performed during religious and patriotic celebrations; the music was later changed to the tune of a popular religious hymn: Bądź pozdrowiona Panienko Maryjo ("We Hail Thee Virgin Mary") and later to that of Serdeczna Matko ("Sincere Mother"). Soon, however, the hopes connected with Tsar Alexander I and the text of the hymn itself began to be questioned. In 1817 there appeared a poem by Antoni Gorecki entitled Hymn do Boga o zachowanie wolności ("Hymn to God for the Preservation of Freedom"); in an anonymous version both texts were combined; in effect the words of the refrain "Lord, save our King!" were changed to "Lord, restore our fatherland to us!" Feliński’s Hymn underwent numerous transformations both in poetic paraphrases and anonymous poems and has been sung during patriotic and religious demonstrations practically to this date; the paraphrased version gained special importance for the leaders and supporters of the opposition at the time of the Polish People’s Republic. |
||
BIBLIOGRAFIA - BIBLIOGRAPHY |
|||
|
- A. Feliński, Barbara Radziwiłówna.
Tragedia w pięciu aktach. Ze wstępem i objaśnieniami M.
Szyjkowskiego, Wrocław 1950. |
|||
|
|
|||