XXXIII

Jak Remus v gromadze z ksędzem Pavłem sę zatacilë na Vdzidzkjich vodach i jak jich szandarzë woblegelë. Wo stolimach.

Wudboł jem sobje vësedzec v ti dobrovolni sodzë v gromadze z ksędzem, pokąd won sę tacëc będze muszoł. Czasu mjoł jem dosc. Żona i dzecë za mną nje płakalë. Krom tego mje beło wo nabranjé vjidu, chternigo jô bjedni parobk z Lipińskjich Pustk wod takjigo wuczałigo człovjeka, jak ksądz, mogł jem sę noprędzij spodzevac. A ksądz też do mje wokazivoł vjarę i dobré serce, tak żem jimu wokna i dvjerze do moji dusze wolvorzeł, jak jesz njikomu, pokąd jem żeł na svjece.

Ale mój tovarzesz Trąba nji mogł vëtrzimac. Rzekł won jednigo dnja:

— Jegomosc i të, Remusu druchu! Co provda to nje grzech! Pon Bog mje nje stvorzeł kretem, żebem bez vjidu słoneczka ve vątpjach zemji dukvjił, anji vedrą, anji bobrem, cobem przez vodę do mjeszkanjô vlozoł. Kjej jô tu czasem z vjédzą do pannë Klemë abo po vjikt vëdostovom sę na vesokji brzeg Zoborskji i wod jałovcóv abo i wod vesokji Bożimękji pozerom na ten wostrov, to mje sę ten Glonk zdaje grobem stolimóv i mje sę robji straszno. Krom tego boczta, że jô żenjałi chłop. Tede jô, njim narosnę szczeżolami, jak ribkji tego jezora, muszę sę stavjic przed Herodem, chcę rzec: przed moją njevjastą Trąbjiną. Bo tak mje nakozoł ksądz za pokutę na spovjedzë, żebem, kjej ju jinaczi bëc nji może, przënomnji co czvjerc roku stavjił sę przed nją. Oj! Będze to przeprava — będze! Ve vampsu mom zaszeti talor, com go na svjętigo Jana wovjinął v klonovi lest, żebe mje sę trzimoł. Tim bem może ji cvjardé serce zmjękczeł. Ale czego krom klonovigo lestu zanjesę całigo, tegojô nje vjem. Bo za cuż so kupję gorzolkji na dzirżkosc i strzimanjé nich vszetkjich norzędzi vojennich, chternimi uwona tak spravno robjic wumje: mjeteloka, grulkji, trampka, łopatë, dzerztle, skrzenovka?

I zvjeseł gtovę a jął przemiszlac, jak to vjedno robjił, kjej mu beło sę vracac do svoji bjałkji. Po chvjilë medetovanjô vestchnał i rzekł:

— Jô bem i tak noterë vodnigo szura nje nabeł. Njic le ta vojna, v chterni Njemce dobelë, dała jim taką pojigę, że koscołë zamikają a ksężom sę tacëc kożą po takjich kretovjiskach, jak to tu. Głupi Francuze! Czemu sobje njezapjiselë moji Trabjinë? Mjetelok v jedni, grulka v drugji ręce vjęcij bełabe skurała, njiż całi Napolijon i jego vojsko. Ale żol po szkodze njick njepomoże. A jô bjedni muzikańt tero tę njepotrzebovaną sełę strzimac będę muszoł na svoji skorze.

Smjałasma sę serdeczno z tego jiscenjô Trąbë, bo nacuż won chłop, żebe sę mjoł strachac bjałkji. Ale Trąba nje zvożoł, le broł na sę plecok ze skrzepkami i zavjeszoł svoję trąbę. Tak ksądz pozerô na njego z wuvogą, tej povjedzoł:

—Trąbo! Kjej ju chcesz naju wostavjic, be sę rozpravjic ze svoją bjałką, mjołbem do cebje jedną vjelgą prozbę. Długo të tam gvesno nje vëbędzesz doma, le pudzesz nazod grivac po svjece. Jô bem cë doł list do jednigo człovjeka. Mjono jego i przezvjisko stoji na lesce napjisané. Zańdzesz do Vejherova i dosz list v rękę koscelnimu przë parafijnim koscele. Won cë koże zos przińsc i dô cë dlo mje list abo i paczkę zapjeczętovaną. To lë mje przënjesesz.

Na to Trąba:

— Jegomosc, jô znaję vejherovskjigo koscelnigo, jak Remusa, bo co rok z kompanjiją jako muzikańt grivom tam na chvałę Boską. Wobtrąbję drogę wod Lipna jaż po Vejherovo i będę njosł jegomoscë list, jakbe to beła frejkarta do njeba.

Ksądz sę smjoł:

— Żebes tego strzegł jak takji frejkartë! I njikomu go nje pokozoł anji njikomu wo njim nje movjił. Boczë, Trąbo, że vjęcij dobrich ludzi be sę dostało do sodze kjejbe ten list do njich i vjédzô wod njich szandarzë dostelë v ręce. A tobje be też nje wuszło suchim pękjem. Tede, kjejbes sę na to nje czuł, nje chcołbem cebje namavjac.

Ale Trąba wodezvoł:

—Njech mje jegomosc nji mô za Mackové celę! Tobe beł szpos, żebc Trąba nji mjoł takji spravë przeprovadzëc. Pitejce sę le Remusa, jak jô no v Strzepczu szandarze svoją godką woczë zamedleł, chturen chcoł złapjic naszigo Remusa. Wu smjesznigo Trąbë njicht nje będze szukoł vożnich lestóv, a chocbe i jich szukoł, to jich nje dostanje. Dejce list, a jô będę wob drogę grivoł jesz roz tak vjesoło, vjedzącë, że jô naszim njeprzijocelom psotę zrobję.

 — Mom vjarę do cebje! — rzekł ksądz. — Ale żebe cebje bjałka svojimi wubjijczimi norzędzami tak nje woszkaradzeła, cobes njechac muszoł podroż, dom cë dva talarë. Jeden przëdej do tego, chluren mosz wovjinjęti v klonovi list, a bjałka sę wuceszi i będze ludzkô. Drugji vëdosz wob drogę na żëcé.

— Na żëcé mje njic nje not! — wodrzekł Trąba. — Pokąd ludzom nje zaroscą za karę wuszë, to moja trąba i moje skrzepkji vjedno mje vjikt i leżą vëspjevają. A co zrobję dobrą volą, zarvono Bogu.

Ale ksądz vëłożeł Trąbje, że to nji żodna zopłata, bo tile nji mô, żebe mu taką wusługę zapłacëc. Ale to je dorunk za muzikę i detk na zochętę, jak to i czasem wojc dzecom daje. A kjejbe Trąba nje chcoł vząc tich dvuch talaróv, to be i ksądz nji mogł mu dac svojigo lestu.

Kjej tak, to Trąba doł sę namovjic i szedł na rozpravę ze svoją bjałką...

Długji tidzenje ma tam sedzała na Glonku. Wob dzeń sedzałasma zveczajno na vjechrzu wostrovu a na noc zchodzełasma v głąbją zemji. Kożdigo porena panna Klema dała nom vjédzą cze momë sedzec zataconi v jomje krola jezora, cze vińsc na dzeń Bożi. Tim znakjem wobgodanim beło jedno vëstrzelenjé ze strzelbë. Kjejbe strzeleła dva raze, tej to znaczeło njeprzelevkji i nokoz, be sedzec v jomje ceszij kota. Bo i v tich dalekjich wod svjata stronach namnożoni po vojnje szandarzë i lesni vanożilë gęscij, njiże przed vojną. Lud rebacki vkoł jezora vjedzoł że na Glonku sę taci ksądz, chternigo szandarzë szukają ale provdzevi krijovkji nje vjedzoł. Achocbe ta jimu beła vjadomô, to prędzij be te rebë v vodze bełë go vëdałë, njiż naszi ludze. Plinęlë tede dnje całi i tidzenje chdzesma sedzała na vjechrzu Glonka pod jego vesokjimi drzevami vëcignjęti na trovje lasovi strzod kvjotkóv i paprocë. Ze vszetkjich stron szklelë ku nama vjelgji vodë a przez dużą ceszę le chvjilami dochodzeło chdzes z daleka: to szczekanjé psa na woborze, to pjanjé kurona, to krzik jastrzęba nad nami, to tępé klasnjęce vjosła wo burtę czołna.

Pod tim modrim njebem na samotnim zelonim wostrovje nabroł jem do ksędza Pavła ti vjarë, co dzecko do wojca i vëspovjodoł mu sę z mojigo żëcô, wod pjerszich chvjil, chternem sobje vdarzeł z dzecinnich lôt, jaż do tich dnji, v chternich na tim wostrovje vdzidzkjigo jezora Pon Bog na nas patrzeł z vesokjigo njeba.

Kjej jem sę roz jisceł, że vjidu mje nje delë a mjeczem vëdoł som v ręce kobjetë, wodezvoł ksądz Paveł:

— Mjecz i vjid! Vjidu le som nabrac możesz a mjecz sobje muszisz wukuc vłosną ręką. Njicht cë jich nje dô. A jak będzesz mjoł mjecz i vjid, to boczë na to, że notera ludzkjigo karna je takô, jiże jesz v plece cë kaminjami i wotrutimi strzalami mjerzëc będą, kjej jich poprovadzisz na dobivanjé zaklętigo zomku.

Kjej vezdrzę na cebje, brace, płakac bem mogł. Vjelgą mosz duszę, ale ji zemskji wobleczenjé takji jak ruchna svinjorka na krolevskjim wotroku. A navetk movë cë nje wużiczeł Pon Bog, żebes mogł ludzom svoję duszę vëjavjic. Choba ten wogjiń, co sę v tobje żoli, samim cepłem svojim zagrzeje tich, co mają przejacelską tobje duszę. A nje dej vëgasnąc wognju svoji dusze, bo nadarmo won sę gvesno nje poli. I bronji go wod zemnigo chopu tich, chternich z daleka straszą womonë: Trud, Strach i Njevorto. Żeli Pon Bog cë  koże v takji postaceji chadzac po svjece, —chadej i boczë, że to, co robjisz ve zgodze z duszą tvoją, dobré jesta i volą Wopatrznoscë, chterna svjat i ludzi provadzi do celu, "chternigo ludzkji nasze woczë dozdrzec nji mogą". A kjej tak vjerzëc i robjic będzesz, wu betk i szczestlevosc, jak pjęknô pogoda v tvoji duszë mjeszkac będą, jaż ją woddosz v ręce Stvorzicela.

Vëbavji zaklęti zomk! Dej volą zaklęti krolevjonce! Jak dobędzesz, povjedzą ludze, że stoł sę cud. Ale cudem zovją, co mili bjedni ludzkji wobrechunkji. A jednak sę tak dzeje na drodze, chterną svjat jidze ku svojimu Naznaczenju, że przë kożdim vożnim kaminju na ludzkji drodze z kocimi nożkoma z rovu vëskoczeł cud i wodmjenił ludzkji wobrachunkji.

Czimuż be nasza zaklętô mova kaszubskô nji mjała vstac jak krolevjonka i sadnąc na złotim tmnje? Czimuż be nasz lud kaszubskji nji mjoł sę podnjesc ze zemji, jak zapadłi zomk? Tec beł czas takji, że vjodł pod svojimi Grifami tesące vojska, panóv i ricerzi, że bjeżoł po morzu v tesące korabli po cuzi brzegji, straszni jako vrog, vjitani jako przejacel. Że dzis sę krije pod dębami jednich Kalvarijskjich gór? Nje leczba spravji cud, ale duch, chturen v ti leczbje zaklęti żije. —

Tak movjił ksądz. A mje sę zdovało, że naju wostrov sę podnoszô v gorę veżij a veżij, żebe słova te sę rozeszłë wod Rozevjô do Naklë, wod Gduńskji Głovë po Stopjenni Kam.

Moja kara wodpoczivała na Zoborach, a jô nje mesloł wo vędrovce v svjat, bom wotmikoł duszę na vjid, chturen tak njespodzevano v krijovce krola jezora mje zasvjeceł.

Ksądz Paveł pomału przëvekł do moji godkji tak, żesma mogła rozmavjac svobodno. Ksążkji dotegovała nom panna Klema z Koscerznë. Ale te ksądz muszoł nama czetac som. Jô go nji mogł lozovac, bo nopjęknjcszé słova i mesle nabjerałë v moji vimovje smjesznigo sztołtu, jak pjękni wobrozk v skrzevjonim zvjercadle.

Nje pragnoł jem jinszioo żëcô, jak sedzec do kuńca na tim wostrovje za svjatem. Dnje płinęłë, jak szkląci pocorkji rożańca, jeden pjękni jak drugji. Kożdé reno wobudzeł nas vëstrzoł z ręcznjice: to panna Klema dovała nom vjédzą, że możemë bezpjeczno vińsc z jomë na svjat Bożi. Tej ma vëszedłszë, z vesokjich brzegóv Glonka z błogjim wubetkjem v duszë patrzeła na dużé vodë i bjołi brzogji, łovjącë wuchem dalekji pjanjé kura abo govor ludzkji z wokolnich vsóv. Bezmała co dzeń z vesokjigo Zoborskjigo brzegu wodbjeżoł njevjelgji czołen, a v njim panna KIema. Kjej tak v rożovim słuńcu stojącô v czołnje, długjim vjosłem rozgornjała vodę, a złoti vłos dlugji jak snop spłivoł ji na zavjeszoną przez plece strzelbę, chterni kuńc, veżij głovë łiszczoł v słuńcu, to ji wudovało, jak młodi krolevjonce tich vód, chterna svojich poddanich wodvjedzô. Zabovjała sę to dłużij, to krocij, ale njigde nje wopusceła worędzë, żebe wodvjedzëc naszi podzemni jizbë i wustavjic na stole v nji pęczk kvjatóv. Kjej jesma sę roz dzevjiła, wodrzekła:

— Tak mje na duszë, jakbem grob wojca mojigo strojiła.

Krom kvjatóv znoszała ksążkji, chterne z klosztom v Koscerznje dlo ksędza przësełelë. Wod nji sę też dovjedzałasma, co sę na svjece dzeje. A te novjinë coroz przëchodzełë gorszé. V Koscerznje, v Lipuszu, ve Vjelu zamilkłë zvonë, a lud dreżoł, bojącë sę karë Boskji. 

Jednigo dnja słuńce zaszło krevavo, a wogjiń na njebje kłodł sę na ceché vodë jezora, jak krev. Ksądz sedzoł pod nim vjelgjim jasonem, chturen svojimi korzinjami wobjimoł głęboko v zemji naszą krijovkę. Pokąd vjidu beło dosc, czetoł won svój brevijorz, a jak noc sadła pod drzevami, zamknął ksążkę i zdrzoł na jezoro, krevanimi smugami pobjegłé, jakbe chcoł zgodnąc drogę, chterną go Pon Bog poprovadzi, kjej vińdze z ti Pusti. Jô leżoł tego samigo na mechu lasovim, na timże molu, chdzesma z Trąbą mjała nę przigodę z tańcującą kopjicą sana. Gvjozdë pomału vëchodzelë na njebje. Noc wobjimovała zemję v svoję vłodzą tak cecho, jak matka drzemjącé dzecko. Ji gvjozdë łiszczałë v szerokjich vodach jaż potąd, chdze z modrich brzegóv jezora scaną czorną vërostoł las. Strach mje jakjis zibem strząsł, choc vjodro cepłé leżało na lądze i vodze. Ale poczęło mje procem voli trząsc, jak wogroszka, kjej wod zochodu nad rębem lasu vëpłinęła bjeżącô ponad jezorem bjołô chmura sztołtu postaceji v długjim bjołim zgle z koseskjem v ręku, z chternigo vërostała na czvjerc njeba długô kosa. Znoł jô ję, bom ję vjidzoł. jak na pustkovju za stodołą za mojich knopjęcich lôt klepała kosę na njeboszczika pana Jozva. Krom tegom ję vjidzoł dulczącą na zdradlevigo pana ve Zvadze, jak sedzała na stopjenjach pałacu. Chiże płinęła nad jezorem, jaż mje z woczu zgjinęła za lasem v kjerunku diszle Furmana na njebje. Nje rzekl jem ksędzu njick, le przeżegnoł sę i zaczął movjic pocerze. A kjej jesma zeszła na noc do naszi jomë pod zemją, jesz ve spjik szla za mną ta Smjerc, płenącô z njebivało vjelgą kosą gorą jezora ku połnji nocë.

Na drugji dzeń jô sę ju doznoł, po co wona njebem przeszła. Panna Klema, jak vjedno, przëbjeżała czołnem svojim wod vesokjigo brzegu Zoborskjigo i przënjesła leché novjinë. Po vsach na połnoc wod Koscerznë straszlevô cholera zaczęła kosëc ludzi. Kara Boskô spadła na kraj, v chternim zvonë grac woprzestałë. Strach zapanovoł v sercach ludzkjich, że sę zamikelë v chatach, a po drogach le ptoch i zvjerz dzekji bezpjeczno vanożeł. Povjodała panna Klema, że stari ludze przepovjadelë ju na pevno nadińdzenjé Jańcekresta i kuńc svjata. Kjedem sę ksędza wo to pitoł, rzekł won:

—Z tim zdzebłem vjidu, co go nom Pon Bog wużiczeł do rozeznanjô, co złé i dobré, nji ma sposobu poznac dróg, po chternich Won provadzi svjat do celu, Jemu jedinje vjndomigo. Vjidzisz falę v morzu. Cze vjesz, czimu jidą po vjidomich drogach, v jakji godzenje sę zapolelë, a v jakji zgasną? Vszetko v ręku Boskjim. Ale jedno bem cë rzekł z pevnoscą. Małi vjarë są ludze, co sę boją, be Jancekrest nje dobeł nad Koscołem. Wod dvuch bezmała tesęci lôt rosłë potęgji na svjece i sę rozpodałë, ale wopoka svjętigo Pjotra, jak stojała tak stoji i stojec będze, krom vszetkjim burzom, jak długo pon Bog nje dopusci, be v sercach ludzkjich vëgasła vjara v Dobro, Cnotę i Ducha. —

Znovu minęłë dnje a novjinë ze svjata szłë lepszé. Zaraza nje vëbjijała vsi całich a nad nasze jezora vcale nje postavjila straszlevi nogji. Kjile tidzenji juininęło, jak Trąba naju wodszedł, a ksądz gvesno woczekivoł go z njecerplivoscą:

— Nasz potcevi Trąba pevno vanożi sobje po svjece, żeli bjałka jak mom nodzeję zdrovo go vëpuscela ve svjat. Ju kose zvonją na polach. A mje jesz bëc przed svjętim Jakubem v drodze do kraju, chdze rządë panują katolickji, żebe przeczekac, jaż ten szor tu minje. Chcołbem, żebe Trąba ju sę zjavjił.

Beło to pravje v połnjé, a ma dojadała wobjadu pod vjelgjim jasonem nad naszą jomą. Panna Klema naju może przed godzinką wopusceła: Tak tu njespodzevano czuc sę dało jedno vëstrzelenjé z flińtë po drugjim. Nadstavjałasma słuch, bo dva vëstrzelenjô znaczełë vedług wumovë wostrzegę przed njeprzijocelami, i zdrzała ma na sebje pitającimi woczoma. V tim jesz roz, jak na potvjerdzenjé, pękłë dva strzalë wod stronë Zobór.

—Njeprzelevkji! — rzekł ksądz. — Panna Klema strzelô nom na wostrzegę! Zchovma sę pod zemję, jak bobrë.

Jô beł ti sami wudbë. To też jem chiże zbjeroł naju sprzęt do gotovanjô, zasepoł wogjiń i veszłasma vjadomą nom drogą do naszi krijovkji, zamknąvszë za sobą vjelgji kamiń, chturen wod vnętrzm stronë navetk na żelazni hok sę doł zamknac, tak że jinaczi be naju vëdostac nji moglë, jak v sposob, jak sę vëkopuje lesa z jomë. V jomje doł jem boczenjé, żebe v kuchnji nje beło dimnigo wognja, zasepoł jem zorzevje z vjelgą starą i tej veszłasma do naszi jizbë, v chterni na stole jesz stojałë svjeżi kvjatë przënjesoni dziso przez pannę Klemę.

Wob czas długjich tidzenji, cosma tam mjeszkała, ksądz vëkreł, że njeboszczik krol jezora, choc zchovani pod zemją, mogł nje tile ku Zoborom, ale i v stronę Plęs vjidzec, co sę na jezerze dzeje. Sedzącë przë naszim kominku pod korzinjami jasona, zdzevjilo go, że krom vjidu, co z gorë szedł, jesz wostrô plama sę kładła na czorną żelazną platę wognjiska. Vezdrzoł v gorę i wuzdrzoł ve vëtrupjałi rurze drzeva vesoko povjeszoné wukosno zvjercadło a naprocem jimu durę v drzevje.

Przënjesële zaro zvjercadło z jizbë — rzekł ksądz  — a woboczisz cos.

Jak jô przënjosł zvjercadło, tak ksądz je położeł pod nę vjidną plamę na place. a jô wuzdrzoł v njim wodbjijająci sę sztek jezora i brzegóv Plęskjich.

— Mądri to beł i przemeslni człovjek, ten krol jezora! — rzekł ksądz. — Czes të ju wuvożoł, Remus, że te lukji z naszi jizbë ku Zoborom robjoni są z vëkumanich wuzimkóv vjerzbinovich? Vbjiti ve vesoką wurzmę nadbrzegovą, chdzebe ledvje podlozł kot, vëpuscełë ze sebje vjetvje, chterne je tero zakrivają jak gęsté brevje ludzkji woczë. Lukji z jizbë won dorobjił z deli, a wokjennice do tego, żebe go czasem vjid nje zdradzeł. Tak won na wobje stronë vjedno vjidzoł, kjej chto najeżdżoł.

Tero nama sę sztuka krola jezora przëdała dobrze, bo gvesno panna Klema dva raze dvuch strzałóv nadarmo nje vëstrzeleła. Tak ksądz sodł przë lukach ku Zoborom, a jô przë wognjisku nad zvjercadłem. Ale njick sę vjidzec nje dało, le jesz roz słabo wuczułasma dva strzałë.

—To ju pevno jak amen v pocerzu — rzekł ksądz, że dzevczę strzelô na wostrzegę, bo nadarmo be prochu nje psuło.

Mjelësma dvjerze wod jizbë do kuchnji wodemkłé dlo lepszi rozmovë i kożdi z nas zdrzoł ze svojigo placu, jak żołnjerz na varce. Raptem ksądz zavołoł:

— Jadą!

 Pobjegł jem do lukji i vjidzę:

Vodą mjedze Zoborami a nami bjeżoł czołen dużi. V njim dvuch lesnich v zelonich ruchnach robjiło vjosłami a trzeci stojoł i trzecim vjosłem kjerovoł. Na przedni łavce sedzało dvuch szklącich szandaróv, trzimjącich długji jiverë mjedze kolanami. Wonji jachelë prosto mjedze brzegjem i wostrovem, ale jak dojachalë naprocem jałovcóv, tej zavrocilë wostro ku Glonkovji.

— Z taką armiją wonji jidą na jednigo ksędza! wusmjechnął sę ksądz Paveł. Ale ma tero vjedzała, że wonji naju szukają. A ksądz sę do mje wobroceł:

— Remus, jidzle do zvjercadła przë kominku. Może tam drugô armijô jadze!

Vjidzołjem, że na vodze njick sę nje reszało. Ale na brzegu łiszczalë szołmë i guze szandarskji.

— Aha! — pomesloł jem sobje. — Ti wod Zobór naju najadą, a ti wod Plęs pjilują, żebesma jim nje wucekła. Tero sę pokoże, cze zchova krola jezora je pevnô.

Przez lukji v jizbje verazno vjidzec beło, jak wonji najeżdżają. Vnetk rozeznałasma seté i vąsaté gębë szandarskji i wopaloné słuńcem lica lesnich. Bliżij brzegu wonji nom zeszlë z woczu, ale czuc beło jak lądovelë i vëszedłszë z czołna, narodzelë sę.

Rzekł ksądz:

—Tero nom njick nje pomoże, le zdac sę na volą Boską i sedzec ceszij kota.

Poszłasma tero do zvjercadła przë kominku. Ztąd tero beło vjidzec, że trzë czołna rebackji bjeżą ku nom vodą: v kożdim po jednim lesnim i jednim szandarze. Znadz njicht z rebokóv jich przevjezc nje chcoł.

 — Tero wonji sę rozsepją po całim wostrovje i naju szukac będą — pomesloł jem sobje.

Sadlasma tero na łavje przë kominku i żdałasma, co sę stanje. Dzivné to jednak beło czucé, słuchac, jak nad głovą przesladovce tupją i sę navołivają, a czim dłużij, z tim vjększim bezpjekjem sedzec i ku reszce rągac z njich v duszë.

Mijałë długji godzenë. Tupot i govor to nachodzeł krotko to wucechoł na długji czas. Ku reszce pluskanjé vodë i stukot vjoseł wo burtë zasvjodczełë, że jadą. Komuda nocnô ju wusadła na jezerze. Anji zvjercadło anji lukji nje  zdradzałë nom, cze vszescë wodjechalë, cze też wostavjilë jaką vartę. Tak ma tede dzękującë Bogu za wopjekę zjadłasma chleba i zemni stravë, bosma sę nje vożeła navetk na vęglach gotovac.

Noc przeszla bez żodni przigodë, a reno, kjedesma wodecknęła, czekałasma prożno vëstrzałóv wod brzegu. Minęło połnjé i jesz znaku nje beło. Ale jak ju nachodzeł czas podvjeczorku, tede jô wuzdrzoł, że sę poli na kraju jeden samotni kjerz, stojąci vstron wod gromadë jałovcóv.

— Cuż to be mogło znaczëc? — pitoł sę ksądz.

—To jô vjem! — rzekł jem. —V Zoborskjich rozdze poląci kjcrz vjedno znaczi njeszczescé. Zapoleł go chtos ze Zobór, żebe dac vjédzą, że złe i że naszi njeprzijocele pjilują jczora.

I minął jesz jeden dzeń i jcdna noc, a tu njiżodnigo znaku wod pannë Klemë.

Ale człovjek przëveknje do vszetkjigo. Vjidzącë, że naju nalezc nji mogą, jęłasma so na vęglach gotovac cepłą stravę i mjec sę dobrze. Całimi dnjami czetivałasma tero ksążkji, sedzącë przë lukach naszi jizbë, żebe mjec vezdrzenjé na jezoro. Bełtojuczvjorti dzeń naszigo zamknjęcô pod zemją, kjej kole podwobjadu wuczułasma granjé. Zaro mje ruszeło: A może to Trąba?

Za długą chvjilę v łoża naszigo vjidu vjachało czołno z trzema rebokami i jedną bjałką. Krom njich v czołnje stojoł poprovdze Trąba i z łiszczącim svojim norzędzem przë gębje dął z całi mocë na vodë i lase.

Ale v naszą stronę wonji nje zavrocilë. Gorzij! Bo wod brzegu vëbjeżoł drugji czołen z dvuma szandarami i zaczął jich gonjic. Vjidzec beło, jak rebocë sę vłożilë ve vjosła, be jim wujachac. Ale kjej szandarzë vëcignąvszë jiverë, strzelilë jim nad głovami, jaż sę rozległo, dozvolilë jim nańsc. Beł z daleka czuc jazgot i vadzenjé, kjej woba czołna stanęłë wokoma sebje, ale kuńc beł takji, że szandarzë zavrocilë do brzegu, puscivszë rebokóv svoją drogą.

—To beł Trąba! — rzekł jem do ksędza. —Poznołbem go po granju, ale jem też pevni jego wurodë.

— Mje sę też tak zdaje! — rzekł ksądz. — Ale jak wonji naju pjilują! Szkoda, żesma sę nje wopatrzeła lepji v żevnotę, bosma vczora zjadła wostatni gleń chleba.

— Bulev i solë momë jesz na kjile dnji — rzekł jem, be ksędza poceszëc.

— A zdrój vodë płinje v naszim mjeszkanju. Vęgli je dosc tile, żebe jegomoscë harbatę wugotovac. A wonji choba przez mjesąc całi woblegacnaju njebędą!

I żol mje beło ksędza, przëvekłigo do vigodë. Bo jô, jak jô, mogłbem beł żëc choc całi rok vkrąg le bulevkami i solą.

Pod vjeczor tego dnja njebo pobjegło chmurami, a njim cemnô stała sę noc. Ju deszcz gęsti jął bębnjic po vodach tak rovno i wochotno, jak won to robji, kjej sę na długji padanjé szekuje. Brzegji jezora zchovałë sę za gęstą doką. Voda stanęła, jak v baliji, a po nji bąblami grzechotałë częsté krople, chternimi chmurë sepałë jak gradem. Ta vjilczô pogoda dodała nom wodvogji zapolic svjeczkę v naszi jizbje, przedtim zamknąvszë i zavjesivszë dobrze nasze małe wokjennjice.

Przed spjikjem vekłesma długo rozmavjac, a lepji rzekłszë: ksądz mje wopovjodoł z dzejóv kaszubskjich a jô pitoł i słuchoł.

Ale na tim nje kuńc. Vjidzącë moję pragnjączkę vjidu, długjimi vjeczorami rozvijoł przede mną vątk dzejóv meslë ludzkji. Tero jô nopjervji rozumjoł, co znaczelë słova ksędza Lipińskjigo, kjej mje przëjimoł do pjerszi spovjedzë: Dac tobje mjecz i vjid! Tec pjerszi parminje vjidu, jakjich mje tu v ti cemni jomje pod zemją wużiczeł dobri ksądz Paveł, z początku mje woslepjałë, jak wognje mołnji v cemną noc. Ale czim dalij won mje provadzeł po drogach, chternimi duch Bożi vjedze duszę ludzką do Dobrigo i do Provdë, tim barżij woczë dusze moji przëvikałë do novigo vjidu, v chternim svjat przëbjeroł dlo mje jinszą krosę i novi sztołtë. Tim sposobern ju drugii roz v żëcu svjat mje sę wotmjenjił. Pjerszi roz zrobjiła to krolevjonka mojigo scrca, chterna mje pokozała svjat ve vszeskjich krosach tęgovich na dalekjim bjednim pustkovju za lasami. Ve vjidze, jakji mje zapoleł mój dzisodnjeszi nowuczicel, nje beło nich pesznich kros z nich młodich lôt, ale za to won mje provadzeł bjołim vjidem połnjovigo słonuszka i vësvjeceł drogę, chterną mogł jem meslą svoją provadzëc za rękę vłosną drogą.

Takji mesle chodzełë mje po głovje, pokąd ma tam sedzała nad naszą svjeczką i słuchała na bębnjenjé deszczu po vodze. Deszcz i doka na jezerze kładłë sę nom czężorem na dusze, tak że długa chvjilę sedzałasma naprocem sebje, nje rzekłszë slova. Ku reszce zervoł milczenjé ksądz:

— Remus! Jako gburskji sin, com chodzeł za sztudanckjich lôt z flińtą po polu, vdarzę sobje, że navetk zajk nje wubędze v taką pogodę pod krzem, kjej mu na nos kapje. Nje tile szandarovje i lesni, co naju pjilują. Nolepji tero będze, kjej legnjema do spjiku, jak naszi przesladovce, chterni gvesno po checzach rebackjich tero drzemją.

I mje ju też grzeszk morzeł, ale vjedno mje beło, jakbem muszoł jesz co woporządzëc, njim legnę, alem nje vjedzoł co? Łomoł jem so głovę zeblekającë sę, czimu to mje poku njed aje, jaż mje sę przëboczeło czołno z rebokami i z naszim Trąbą, chterno dziso reno z muziką przebjeżało i mjało pod Zoborskjim brzegjem nę przepravę ze szandarami. Tero jô sę dobroł, czimu mje duch nje dovoł bezpjeku: Tec Trąba, chocbe pod wopjeką deszczu i dokji chcoł sę do naju dostac, nji mjoł żodnigo sposobu, bo vjelgji kam beł wod naszi stronë na hok założoni! Tak ma sobje wudbała, jesz żdac na Trąbę, a jô nje czekającë szedł i wodłożeł vjelgji żelazni hok, chturen trzimoł jak zosuva nasze dvjerze na svjat. Tej wodemknał jem go, be sę rozezdrzec. Ale deszcz klepoł głosnim grzechotanjim po jezerze, choc vjidzec go nje beło, bo noc nad przërodzenjé cemnô wokreła svjat. Vrocivszë donaszi jizbë, rzekł jem:

— Trąba, chocem go nje jeden roz vjidzoł bojącim, jednak mô vjele v głovje przemeslnoscë i może bëc baro dzirżkjim, kjej tego not. Jô jem ti wudbë, że kjej go jakji duch nje vëstraszi, to won dziso nańdze, bo lepszi worędzë nje będze mjoł. A że won chce do naju, tego won doł nom dziso vjédzą svojim granjim.

— Możesz mjec provdę! — rzekł ksądz. — Dołbe Bog, żebe tak beło. To pożdejma jesz na njego. Żebe le nje zabłądzeł v ti cemni nocë!

— Wo to jô sę nje strachom. Znaje won te vszeskji knjeje, jak rebok jakji. Przed lati, kjej jesma zaczęła v gromadze vanożec po Kaszubach, won tu nalozł wod razu drogę na Glonk. Won ją i dziso naleze. Gvesno won też je v zmovje z niini rebokami, a ti go v taką pogodę podvjezą.

Ksadz vezdrzoł na zegark:

— Tec navetk jesz wosmi nji ma! Tak to milą deszcz i doka! Bełbem doł dzesątą. To żdejma, chocbe do pełnji nocë, bo i jô so rozvożeł: Żeli Trąba v taką pogodę do naju sę nje przekradnje, v jinszą mu będze barzo zimko.

— Żevich won sę nje strachô. Ale vszelkjich duchóv dobrich i złich won sę srodze boji. Krom tego vjerzi won ve vszetkji povjostkji ludu rebackjigo wo topjelcach i wo stolimach i dlotego sę boji.

—V tich povjostkach — rzekł ksądz —je vjęcij provdë, njiże ma ludze dziseszi vjerzec chcema. Co sę teczi mi ten przikłod stolimóv, to nowuka ju dokozała: Barzo dovno timu, v czasach, z chternich żodna pjisanô pamjątka na nas nje przeszła, żeł na kaszubskji zemji lud stolimóv. Żeli wonji może z wurodë nje bëlë tak vjelgjigo cała, jak lud nasz povjodô, to rovnak v procë svojich rąk wokozelë sę provdzevimi stolimami. Wuzdrzisz chdzeroz kamiń vjelgji, jak checza vjeskô v pustim polu abo na rozestajnich drogach: Boczë, że nen dovni lud stolimóv go tam postavjił. Dzevujesz sę, jakjim sposobem nasze wokręgłi wostrovë zvani stolimkami povstałë: Wusepoł je na vodach nen dovni norod stolimóv. Tec i ten dzel Glonka, na chternim ma dziso sedzima i navetk joma, chterna naju krije, vedług povjostkji pannë Klemë są dzełem stolima, chturen v dovnich czasach minjonich stvorzeł sobje tu posodłovjé. Le dzivno wostanje vjedno, że takji dzirżkji lud vëdoł na svjat potomkóv, chterni, provdę, rzekłszë, dziso są njevolnjikami cuzich panóv.

V takjich rozmovach minęła godzena jedna i drugô, jaż mje sę wodrazu zdovało, że cos szlapje v gonku do naszi jomë. Ale njimem sę dobrze doczuł, stoł sę za dvjerzami rumot i njico srodze zrnokłigo vpadło do naju i zavołało:

— Njech będze pochvaloni Jezus Christus, navetk v tim mokriin kretovjisku ! Nje wurzasnjijta sę! To le jô, Trąba, a njiżoden topjelc abo przebrzedłi szandara!

Jakżeż ten bjedni Trąba vëzdrzoł! Ruchna mu bełë przëlgłé do skorë a z njich cekłë całé strużkji vodë. Do szeji mjoł przërzeszoni dva pakunkji: jeden z przodku, drugji z tełu. Te won nopjervji wodrzeszoł i położeł na podłodze.

Przëzerałasma sę jimu bez słova, bo i naju kąsk vërzasł svojim raptovnim pojavjenjim. Ale won sę s rząsł, jak wopadani pjes, i rzekł:

— Jegomosc! Mom list. Le dzevję sę, żem wod tile vodë movë nje vëzbeł, jak te njemové ribkji v jezerze. A jak sę czego mocnigo nje napjiję i ruchen nje zeblekę, to v vajich woczach tu sę przemjenję v szura vodnigo. Dreżę całi wod zibu. Jak nje wodtajom kąsk przë wognju, tej zdrevnjeję, że będzeta mogła ze mje dele krajac.

— Potcevi Trąba! — rzekł ksądz i sceskoł mu rękę. —Bog cë zapłac za tile fategji. Bjeda będze, jak tu wogjiń robjic, kjej z brzegóv pjilują.

—To też nje trzeba takjigo wognja, be na njim vołu wupjec. Nakładzële, Remus, sporo nich drevjannich vęgli do pjecka v kuchnji, a jô je dmuchoczem rozżolę. To nje dô njiżodni łunë, a cepło sę stanje kol wognjiska, jak v pjekarnjiku. Jô sę na tim znaję... Jegomosc njech dlo wutcenjô woczu nje zdrzi, jak jô zeblekę te mokré ruchna z grzesznigo cała, a Remus mje wob ten czas v tich scanovich szafach vëszukô kavał dekji abo kożucha, cobem so szlafrok zrobjił.

V scanach jizbë za drevjannimi zosuvami kreło sę tile zchóvk, że ma jich dotechczos navetk vszetkjich nje przepenetrovała. Trąba vjedno povtorzoł, że tam sę nalezc muszą butelkji dobri gorzołkji. Ale nom żodne jesz do ręku nje vpadlë. Za to nalazłasma kjile kożuchóv długjich i krotkjich. Tak jô vzął dużi wovczi kożuch i skorzanni pas dlo Trąbë. Wob ten czas vęgle sę rozżolełë, że wod njich nasza kuchnjô i jizba nachopałë sę cepłem. Trąba vëcignąvszë z kjeszinji butelkę, zeblekł mokrć ruchna i wovjinął sę v kożuch, chturen mu sigoł do pjęt. Tej pocignął roz i drugji z butelkji, strząsł sę i rzekł:

—Tero jô le na tich drotach nad wognjiskjem povjeszę moje ruchna do suszenjô, jak to pevnje i njeboszczik krol jezora czinjił, bo nacuż be je mjoł?— Tej jesz roz pocignę z ti flachë, a mom nodzeję v Bogu, że krev moja sę wodgrzeje i nje będę rebą. Ej Remus, żebes të vjedzoł, co tvój druch vszetko strzimac muszoł, to bes të gvesno zapłakoł. Ale tero mje ju cepło ! Pojma do jizbë, a të przënjes varu, co sobje v nich gronuszkach po krolu jezora wuvarzemë ni ksężi harbatë. Bo to je trunk dobri. Jô mom całą paczkę z Vejherova v dorunku.

V jizbje rozpakovol Trąba svoje pakunkji i vëdobeł z njich spori kam cukru, masło, kjile kjełbas i bochenk chleba. Nareszce podoł ksędzu barzo grubi i czężkji list, wovinjęti ve voskované płotno. Vëdobivającë te rzeczë, vëzdrzoł jak Gvjozda v svojim kożuchu, chterna dzecom na Godë przënoszô podarunkji.

Przëtim chvoleł i godoł:

— Nji ma nad krolevjonkę jezora! Kjej jem trzë dnji nazod zaszedł na Zoborë, jisceło sę dzevczę barzo, że vama tu nje dostanje jodła. Ale jak go dotegovac, kjej wod Zobór i wod Plęs pjilują ti zeloni i czervjoni njeprzijocele! Chcelë wonji ji vząc strzelbę, ale zlęklë sę rovnak, kjej jim rzekła, że jako jesta corką krola jezora, tak smjercą padnje, chto sę wodvożi. Kjile z njich jednak pamjętało, że z ji wojcem nje beło żartóv, tak tede sę wumovjilë, że ji strzelbę wostavją, kjej przëmovji, że strzelac nje będze, pokąd wonji będą pjilovac Glonka. Bo wonji vej szukają za jegomoscą. Po rebackjich vsach ju sę rozgodało, a muszoł chto z njich podsłuchac, bo naszi be żodną mjarą nje vëdelë.

Kjedem kanął na Zoborach, zaro podeszedł do mje jeden ze szandaróv, ale jeden z tich starich, co mje znają i vjedzą, że vanożę wode vsë do vsé. Ten mje pitoł:

— A dokąd to?

— A do dom! — rzekę.

 I na tim mje doł poku. Ale nocą ma wuradzeła z panną Klemą — nje chce mje do głovë, żebe z njimjała bëc pozdnji takô bjałka złô, jak moja Trąbjinô — żebem zaszedł do Koscerskjich Vdzidz, abo do Czorlinë abo do Gołunja i tam zadoł sobje worądz z kjile rebokami vodą do Vjela. Bo vjedzec vom trzeba, że wonji zakozelë jeżdżac na Glonk navetk panji tego wostrovu — ko ten wostrov słuchô do Zobór — ale navetk podjeżdżac zabronjilë rebokom. Vjerzą bo mocko, że tu je ksądz zataconi, choc vas nalezc żodną mjarą nji moglë. Jô zrobjił, jak ma so z panną Klemą wudbała, a v Koscerskjich Vdzidzach nalozł jem trzech rebokóv i jednę bjałkę, chterni na termin sądovi do Vjela jachac mjelë. Z njimi jô sę zabroł v drogę. Moje trąbjenjé va pevnje czuła. Mjało to bëc na pocechę vom, zakopanjim v tim kretovjisku, v tim momance mjiłim i ceplim. Ale muzika mje scignęła zaru na kark nich pjilującich psóv kęsich. Strzeliłë navetk, kjej jesmë jim wuńsc chcelë. A jak sę do nas dostelë, tej jeden z. njich, co wumjoł po polsku, zaczął vrzeszczec:

— Pocuż të trąbjił?

—Bom muzikańt! — wodezvoł jem. 

Na taką wodpovjedz won kąsk zgłupjoł, tak że jô mogł na wodlev pitac:

— A pocuż va strzelota, kjej ju vojna sę skuńczeła? Ti ludze tu jadą na termin do Vjela i pokażą vom nokoze. Mje ze sobą vzęlë, bem sę prędzij do dom dostoł.

Tak won uwobezdrzoł nokoze, a tej mje pogrozeł:

— Të ptoszku njedovjinni! Gvesno jes trąbjił na tich, co sę tam — i pokozoł ręką na Glonk — zatacilë. Ale dokazac jô cë tego nji mogę i cę puszczę! Bo dlo tich tam tak a tak ju nji ma retunku. Boczë, za dva dnji a nopozdnji za trzë, nadińdą dva vjelgji kanonë, chternimi ma ten przegrzeszoni wostrov vëvrocema na rębë. Chocbe wonji sę tam trzë pjętra głęboko v zemji zatacilë, ma jich vëkurzema, jak kretóv.

Bivszë na początku ti przigodë dobrigo ducha, nje lechom sę vërzasł, jak mje nen mjech łoju wo nich kanonach spomnjoł. Jak vë meslice, jegomosc? Cze uwonji be sę na takji gvołt wodvożilë?

Ale ksądz sę smjoł.

— Wo to le so kłopotu nje robji, Trąbo! Na wodvodze do złego jim nje zbivô. Ale na to krol pruskji nji mô kanonóv, żebe mjoł volą njimi strzelac do iiwostrovóv i ludzi ve vłosnim kraju. Na to sami Njemcë be nje pozvolilë. To le beło rzekłé na strach, bo jednak beł wudbë, że sę wod vas wo nich kanonach dovjemë i sę jim dobrą volą woddomë.

— Kamiń mje ze serca spodł! — rzekł na to Trąba. — Bo jô so wuvożoł: A chtuż jich tam vje? No, jak won mje tede wo nich kanonach spomnjoł, tak jô wuvożoł za svój wobovjązk dac vom vjédzą, njim wone nadińdą i vas vëkurzą jak lesóv z jomë. Krom tego panna Klema mje kładła na sumjenju, żebem vama żevnotę zanjosł, bo sę srodze wo to kłopotała... Rzekł nom jesz szandara, kjej sę wod naju wodczepjilë:

— Żebesta sę nje vożeła podjachac pod Cloiik v nazodni drodze! Bo ma będzema pjilovała i vaju vszeskjich zatransporterujema do sodze v gromadze z timi, co sę tam zatacilë!

Tak jô sę wob drogę wumovjił z rebokami, żebe tamv knjeji zabrelë dvje chochle i puscilë mje na njich, pod kożdą pochę jedną, na vodę, jak będzema jachała do dom v nocë. Na szczescé spadła doka deszczovô na vodë, a vartorz z brzegu Zoborskjigo, chocbe so woczë vëpatrzeł, nji mogł nas vjidzec, jak ma ceszij kota podbjeżała pod wostrovy. Znadz tak Pon Bog chcoł. Tak rebocë mje podvjezlë krotko brzegu, żem vëskoczeł, wobeszedł wostrożnje do ruchavigo kaminja i vlozł. Z dołu mokri, z vjechrzu mokri. Brr! Żebe tak vjedzec, chdze njeboszczik krol jezora mô svoje butelkji z gorzołką zchovani! Doł won nom roz z Remusem jako lekji na wurzas tu na tim Glonku takji gduńskji vodkji ze złotem, że jesz dziso sę muszę woblizivac, kjej spomnę.

— Vstidzełbes sę, Trąbo, takjigo łakomstva! rzekł ksądz. — Gorzołka njikomu na zdrovjé nje vińdze.

— Boże będze mjiłoscevi mje grzesznjikovji! — rzekl Trąba. — Ale jô jem słabi człovjek, a mocną v pjęscach mom bjałkę. Dobrze jegomosc mesloł, jak mje doł dlo nji nigo talara. Jô ji go poprovdze zanjosł v gromadze z tim drugjim, v list klonovi wovinjętim. Mogł jem sę spodzevac, że mje przëjimje dobrim wokjem. Ale wona, jak ji daję v pokorze dusze dva cvjardi talarë, na mje:

— A të, povsënogo, pjijoku njicpoti! Kuliż të muszoł przetracëc pjenjędzi, kjej cë jaż dva talarë zbjegłë!

No, i sprava poszła jak zveczajno: słova, pjęsce, mjetelok! Boczącë, że mom dlo jegomoscë nę spravę z lestem do Vcjherova, beł jem v ti domovi vojnje srodze wustaplevi, cobe mje nogu nje skjidła. Co mje sę też przë pomocë Boskji wudało.

Tak to ju na svjece, że z chłopem, chternimu bjałka dobodô, njicht litoscë nji mô. Procemno: Smjeją sę z njego. Tak i jô a navetk ksądz smjałasma sę z bjednigo Trąbë. Ale won sę wo to na naju nje wobrazeł, le kjivoł głovą:

— Jegomoscë chronji duchovnô sukjenka. Ale të, Remus, pożdejle, jak të płakac będzesz, kjej cebje wuvędzą jak mje, chturen jô do dzisodnja nje vdarzę sobje, jakjim sposobem jô mogł v to njeszczescé zalezc. Ale rągac ze mje: pjękno to nje je, kjej jem tile vodë z gorë i tile z dołu nabroł, a krom tego tile strachu przeszedł, be sę do vaju dostac.

—Jakjigo strachu? — pitoł jem sę Trąbë.

—Jegomosc povje, że to babskji bojanjé. A Remus mô tam prożną durę, chdze wu ludzi strach sedzi. Ko rovnak vszescë rebocë tu vkrąg vjedzą, że njeboszczik krol jezora jesz dzis jak za żëcô chodzi po polach i lasach i jezdzi z flintą po jezerze. Jedna bjałka z Gołunja njesącô kaczkę na przedanjé do Koscerznë, naszla go tidzeń nazod v Juszkovskjim lese i tak sę wurzasła, że wostavjiła kaczkę i dravo nekała do dom. Ale na vjeczor kaczka beła na woborze. Cuż be to beło, kjejbe won mje beł drogę zastąpjił przë kaminju, chturen je dvjerzami do tego kretovjiska?

— Dobri duch njikomu njick złego nje zrobji! — rzekł jem.

—Vjem jô, że to beł dobri człovjek, le baro njeszczestlevi. Ale czimu be nji mjoł lubjic po smjercë trelóv, kjej won je żijąci lubjił? Njigde nje zaboczę nigo żartu z kopjicą sana. Boże, dej mu njebo vjeczné. Ale kjejbe won tak na ten przikłod beł tam przë kaminju zaczął przede mną tańcovac v szlołce chojeczkji, topjelca abo krosnjęca, le tak na svoję krotofilę, smjerc bem beł dostoł. I to jesz povjem: Żebe tu nje beło Jegomoscë i cebje, Remus, za żodni skarbë svjata bem tu v ti jomje nje vësedzoł anji pocerza.

I wobvjinął sę lepji v kożuch po krolu jezora, jakbe go zib strząsł. Tej vstoł i szedł do kuchnji, njibe to sę przë wognjisku wogrzevac. Ale jô vjedzoł, że won zazdrzi do svoji butelkji. Za chvjilkę won sę do naju vroceł i tak povjedzoł:

— Vëmoczeł jem sę dziso jak sledz na sobotę. Dlotego bem gvesno co zjodł z daróv pannë Klemë.

Tak ma so wuszekovała vjeczerzą.

Na dalekjich zvonnjicach Vjelevskjigo koscoła ju vëbjiła dvanostô, kjej ksądz sę przeżegnoł i povjedzoł;

— Tero, bracô, zmovma pocerz i pojma spac! Ale Trąba dodoł cecho:

— A jutro jô spenetruję vszetkji scanë za gduńską njeboszczika. Bo szkoda be beło, kjejbe szurë vodni i rebë njemové mjalë vëpjic takji szlachetni trunkji.

 


      XXXII      

REMUS

      XXXIV