A Bar, 6 XI [1671].

Postawiwszy wojsko w Ukrainie po kwaterach, ponieważ mrozy srogie i zwinienie wojska litewskiego i powiatowych żołnierzów dłużej wojować nie pozwalały, a zostawiwszy komendę przy księciu p. wojewodzie bełskim, sam zbiegając do Lwowa na św. Marcin, abym przynajmniej patrzał, jako pp. komisarze chlebem dzielić będą, potkałem się w Barze z pocztą, gdzie i list od Wci pisany de Jouyaygny le 20^eme d'octobre (ale to snadź omyłka i ma być: de septembre), numero 68 odebrałem. Piszesz Wć na początku, że przez kilka niedziel żadne-goś ode mnie nie odebrała pisania, na końcu zaś listu, że dwa oraz oddane Wci, jeden z Kamieńca, przed ruszeniem się pisany, a drugi spod Baru. A o pierwszych dwóch, z Kamieńca także pisanych, du 3^eme d'aout, numero 34, et du 10^eme, numero 35, jeśli doszły albo zginęły, nic mi Wć nie oznajmujesz. Wszak się na to numero pisze, aby wiedzieć, jeśli który zginął; ile żem w tych listach rzecz potrzebną pisał, oznajmując o wekslach i gdzie w jednym list od p. Wardeńskiego posłałem gdyż ja listy sobie wszystkie, lubom tak jest zabawny, notuję i dlatego nie zapominam, co piszę i jako odbieram responsy.

Narzekasz w tym liście, że bardzo we zły czas i spóźniony puszczasz się w tę drogę, co i ja przyznawam, ale żadnej na się o to nie biorę winy, boś tak Wć jeszcze z wiosny u siebie postanowiła, kiedyś mi oznajmiła, że przed majem wyjechać nie możesz dla wód egierskich; a gdy zaś dla głownego wrzodu zatrzymałaś się od tej drogi, napisałaś znowu, że devant łe septembre wyjechać nie możesz, bo en mai et septembre zwyczaj tych wód zażywać, i przydałaś Wć, jako się tym nie nadawały, co ich in augusto zażywali. Tak się tedy i weksle dysponować musiały, ile gdy tu miesiąc takiego trzeba szukać kupca, co by się pieniędzy do Gdańska podjął przeprawić, i to chyba na lwowskim albo jarosławskim jarmarku, który się dopiero zaczynał le 15^eme d'aout. Tego też zgadnąć było niepodobna, żeś się Wć kilka dni tylko a Bourbon zabawić miała, boś Wć pisała razów kilka, że przez piętnaście dni zażywają tych wód. Wcześnie tedy musiałaś Wć wiedzieć to, że bardzo późno Wci i w złe czasy wyjechać przyjdzie.

Najlepiej było tak oznajmić, jako jest i było w rzeczy samej, i co retardowało tę drogę, bobyśmy dla siebie sekretów mieć nie powinni. Pieniędzy też było tych wziąć, które oddane przed samym wyjezdnym a Bourbon, jako Wć piszesz, nie szukając i nie pożyczając się, jako to Wć w [tym] samym namieniasz liście, że ich dostać niepodobna. A te zaś z wekslu na to miejsce by się były położyły, i tak dla pieniędzy nie stałoby się najmniejsze omieszkanie i drogi niewczesność. Któż by tedy teraz nie widział te rzeczy wszystkie, zważywszy i zrozumiawszy, z jakim sercem i ochotą w tę się Wć do mnie wybierasz drogę!

Przyczynił ktoś niepewną relacją pracy w tym liście Wci (boś cały tą materią zapisała arkusz), a to strony kompanii rajtarskiej p. Gorzeńskiemu oddanej. Tak tedy krótko o tej materii informuję Wć: Oznajmiłem Wci przed kilką czasów, żem chciał traktować o regiment dragoński z Linkhauzem na M. Chevalier, a to z tej przyczyny, że ten regiment p. Chełmskiego rajtarski, i ta kompania, na przeszłym sejmie przez konstytucję zwiniony, i ja tylko moją powagą dotąd tych ludzi zatrzymywałem, o co cała Polska i dwór na mnie wielki [podnoszą] hałas. Gdyś mi tedy Wć imieniem rodzonego swego za to podziękowała, skontaktowałem z p. Linkhauzem, z pewną jego nagrodą, o czym gdy się dowiedział Król JMć, chciał był ten regiment komu innemu oddać; alem ja posłał do niego, że i to mój regiment, od przeszłego Króla JMci mi dany, za czym wolna mi onego dyspozycja, i że go wydrzeć sobie nikomu nie pozwolę. Mianowałem tedy za pułkownika regimentowi temu M. Chevalier i oberszterlejtnantem tamtegoż regimentu majora dla lepszego porządku postanowiłem; tę zaś kompanię, u której już nie chciał być p. Krzywicki, wziąwszy go do swego regimentu, p. Gorzeńskiemu, aby był nie był w tym obozie bez szarży, oddałem, albo raczej narzuciłem go tym kłopotem; i to cale bez wiadomości Króla JMci uczyniłem, ponieważ już tych ludzi ma za zwinionych. Jeślim tedy zgrzeszył, proszę o [pardon], ponieważ Wć straszysz wszystkich que vous avez un coeur de lion, ja zaś szukam la tendresse dans le coeur des belles femmes, a nie okrucieństwa i surowości. Gdy tedy to nie będzie [się] zdało Wci, czy a M. Chevalier, ja za ten regiment dragoński obiecuję jegomości, że nie tylko p. Gorzeński wróci tę kompanię, ale i p. Chełmski na cały swój będzie się mieniał regiment, który, dowiedziawszy się o zwinieniu, zbuntował się był, idąc do obozu, i rozjechali się byli, ledwo ich trzecią część zebrał. Ale moje takie szczęście, żeś już Wć tak jest o mnie preoccupee, że bym ja co najlepiej uczynił, to Wć przynajmniej suspicję na złą zawsze chcesz obrócić stronę.

Co strony dragonów, ci by i za pół roku we Gdańsku nie stanęli, bo stąd jest tam mil półtorasta, a konie wojną półroczną cale zrujnowane. Pisałem jednak do p. Zawadzkiego, aby z listem moim dojechał do jmp. wojewody pomorskiego, w którym proszę go, aby swych dragonów do Warszawy pozwolił Wci; co że uczyni, nie wątpię. Do Warszawy zaś, gdzie życzę, abyś Wć wstąpiła, poślę swoich ludzi i sam aż do Solca zajadę; a zajechałbym i dalej, ale ku Warszawie zbliżać mi się nie godzi, boby mię tam zaraz zwabić chcieli i radzić się, aby zaś przed pospolitymi ruszeniami wszystką winę na mnie zwalić. Lubom tedy i chory, i nazad mi prędko powracać potrzeba, miła mi będzie jednak ta fatyga, bylem w jako najlepszym Wć moje serce oglądał zdrowiu. Piszesz Wć, że mój list był zimny; alem się i ja Waszecinym nie sparzył. Znać, że i we Francji mrozy wcześnie zaczęły. -